خلاصة:
فقه سیاسی بمثابه گرایشی بین رشته ای مرتبط با دانش های فقه و سیاست، متناسب با زمان اقتدار فقیهان در جامعه و شرایط امکان تحقق حداکثری شریعت در جامعه، کارویژه های متفاوتی می یابد. بر این اساس، فقه سیاسی، مطابق غایات حداکثری (مشتمل بر امور متعلق به اداره همه جانبه جامعه و کشور اسلامی)، کارویژه های متعددی را متناسب با هدایت جامعه به سوی سعادت و اداره مطلوب جامعه مد نظر قرار می دهد که از آن میان، می توان به اموری چون «تشکیل نظام اسلامی و تحقق مقررات اسلامی در همه عرصههای زندگی»، «تحقق رویکرد حکومتی به فقه و سوق دادن اجتهاد به جهت اداره مطلوب یک کشور»، «اداره نظام زندگی ملت ها»، «پاسخگویی به نیازهای جامعه»، «آبادسازی دنیای بشر» و «بپاداشتن اجتماعات انسانی» اشاره کرد. این تحقیق در راستای فهم مولفه های اساسی «فقه سیاسی، چون غایات و کارویژه ها و ضمن ملاحظه الزامات روزآمد فقه سیاسی در عصر حاضر با بکارگیری روش داده بنیاد، بازخوانی دیدگاه های آیهالله خامنه ای در این خصوص را مد نظر قرار داده و کارکردهای جدیدی را برای فقه سیاسی رقم زده در این راستا وظایف متعددی را برعهده آن قرار می دهد.
ملخص الجهاز:
بر این اساس، در حالی که هدف اجتهاد، در سالهای پیش از انقلاب، رفع نیازمندیهای دینی افراد مؤمن در جامعه اسلامی بود و از همینرو، مباحث فقه شیعه، به احکام و فروعاتی به جهت رفع نیازهای مکلفین محدود شده و به مباحث اساسی جامعه همچون: «گونه مطلوب نظام سیاسی شیعه در عصر غیبت» و «چگونگی اداره این نظام در شؤون سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی و تربیتی» اهتمام نمیشد، فقیهان شیعه در سالهای اخیر و با تأثیر از نیازمندیهای نوپدید در فضای جامعه و با توجه به جامعیت فقه، غایتی بلند را مطمح نظر خویش قرار داده و هدف از استنباط مسائل شرعی را رفع همه نیازها در تمام شؤون زندگی قلمداد کردهاند.
بر این اساس، با عنایت به اینکه آیةالله خامنهای غایاتی حداکثری (مشتمل بر سعادت دین و دنیا و هدایت و مدیریت فرد و جامعه) را برای فقه سیاسی در نظر گرفته و آن را به قلمرویی مشتمل بر غایات معنوی و عبادی، محدود ندانسته است، کارویژههایی حداکثری را با توجه به زیست محیط و فضای حاکم بر جمهوری اسلامی ایران، در نظر گرفته و در راستای هدایت کلان جامعه و حکومت اسلامی، علاوه بر کارویژههایی مرتبط با امور دینی مردم و جامعه، چون هدایت مردم به سوی سعادت، دفاع از دین و تحقق مقررات اسلامی در همه صحنههای زندگی، وظایفی در گستره زندگی سیاسی، اجتماعی، مثل رفع نیازمندیهای جامعه، اداره زندگی افراد و جامعه، آبادسازی دنیای انسانی و اداره سیاسی کشور را نیز دربرگرفته و در مجموع با نظرداشت رویکرد حکومتی به فقه، تحولی شگرف در سیاستگذاریهای کلان زندگی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی جامعه، متناسب با کارآمدی نظام اسلامی ایجاد نماید.