خلاصة:
حکمرانی یکی از اساسیترین نیازهای جوامع بشری است که ضرورت آن بر کسی پوشیده نیست. البته، اختلاف نظرهای جدی در کم و کیف آن وجود دارد، با این حال دغدغهی اصلی اغلب نظریه پردازان این حوزه، اجرای عدالت و جلوگیری از استبداد، خودکامگی و برقراری نظم و امنیت است. قانون اساسی هر کشوری ضمن تعریف اصول اساسی، ساختار، سلسله مراتب، جایگاه و حدود قدرت سیاسی دولت، به تعیین و تضمین حقوق شهروندان و تنظیم روابط قدرت میپردازد.
حکمرانی خوب گفتمان جدیدی است که با مؤلفههایی مانند قانونمندی، مشارکت، مسئولیتپذیری، پاسخگویی، شفافیت، اثربخشی و کارایی تعریف میشود که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
این مقاله تلاش دارد با روش توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین مفهوم و مؤلفههای حکمرانی خوب، آن را در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد واکاوی قرار دهد و در پایان پیشنهاداتی در راستای ارتقای حکمرانی خوب در ایران بیان شده است.
یافتههای تحقیق بیانگر این است که هر یک از مؤلفههای حکمرانی خوب به گونهای در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد تاکید بسیاری بوده است و در عرصه عمل نیز شاهد فراز و نشیب این شاخصها پس از انقلاب هستیم. اما تحقق مؤلفههای حکمرانی خوب حکایت از آن دارد که پیاده سازی آن مستلزم مدل بومی در کشور است.
ملخص الجهاز:
این مقاله تلاش دارد با روش توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین مفهوم و مؤلفه های حکمرانی خوب ، آن را در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد واکاوی قرار دهد و در پایان پیشنهاداتی در راستای ارتقای حکمرانی خوب در ایران بیان شده است .
حکمرانی خـوب نه تنها روایتی نو از مفاهیمی چون دموکراسی، حقوق بشر، پاسخگویی، مشـارکت و حاکمیـت قانون است ، در عین حال چارچوبی به دست میدهد(قربانزاده و شاکری،١٣٩٤: ١٦٤) که همـه این اهداف و ارزش ها در یکجا جمع شوند و اهداف توسعه انسانی اعم از توسعه ی اقتصـادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با محوریت مردم ، دنبال شود.
برخی تعاریف ویژگیهای آن را برمی شمرند و برخی دیگر عناصر آن را؛ بـه عنـوان مثـال کارشناسان بانک جهانی با بیان ویژگیها به معرفی آن میپردازند و معتقدنـد مؤلفـه هـایی چـون مشارکت ، حاکمیت قانون ، پاسخگویی و مسـئولیت پـذیری، توجـه بـه آرای عمـومی و توافـق جمعی، برابری، اثربخشی و کارایی، چشم انداز استراتژیک حکمرانی خوب را شکل مـیدهنـد (سردارنیا و شاکری،١٣٩٣: ٢٨) و برخی نیز آن را با عناصرش معرفی میکننـد و معتقدنـد کـه حکمرانی خوب شامل عناصر زیر است : در نظر گرفتن تنوع میان افراد، بین سازمان ها و مدیریت نیروها و نهادهای منطقه ای و جهانی.
در حقیقـت مبتنـی بر حکمرانی خوب ، دولت باید مردم سالاری را در جامعه نهادینه سازد تا افراد بتوانند در پرتـو آن آزادانه به فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بپردازند چرا که مد نظر قراردادن مبـانی همانند قرارداد اجتماعی، اعمال قدرت و کنترل ، مسئولیت ارائه خدمات عمومی و فراهم سازی محیطی برای توسعه ی پایدار انسانی که از اصول حاکم بر نظریه حکمرانـی خـوب اسـت بـه عنوان شاخصه هایی برای تشکیل حکومت مطلوب در اندیشه حقوق عمومی معاصر محسـوب می گردد (نادری،١٣٩٠: ٨٤-٨٣).