خلاصة:
ادریس شرایبی، از نویسندگان برجستۀ مراکشی تبار و فرانسوی زبان، در بسیاری از آثار خود، به طور مستقیم یا غیر مستقیم، به نقش و پیامدهای فرهنگی استعمار پرداخته و تصاویر ملموسی را از حضور نیروهای نظامی و کارگزاران سیاسی استعمارگر در جوامع مستعمره ارائه داده است. اِمه سزر نیز نویسنده و فعال سیاسی اهل مارتینیک بوده که در جوامع فرانسوی زبان به عنوان مرجع و الگویی در تفکرات و مبارزات ضداستعماری به حساب می آید. در این مقاله میکوشیم تا با تکیه بر آراء و اندیشه های اِمه سزر، آنچنان که در دو اثر گفتاری در باب استعمار (1950) و فرهنگ و استعمار (1963) تشریح شده اند، به تبیین و تحلیل تأثیرات استعمار بر تاریخ، تمدن، و هویت ملت های استعمارزده بپردازیم. سپس، به منظور بهتر نشان دادن نمودهای درونی و بیرونی این تأثیرات، جلوه های متعدد و متنوعی از آن را در چهار رمان ادریس شرایبی بررسی میکنیم. این آثار شامل ماضی ساده (1954)، بزهای نر (1955)، تمدن، مادرم (1972)، و دیده شده، خوانده شده، شنیده شده (1998) میشود.
ملخص الجهاز:
(تاريخ دريافت : ٩٧/٠٥/٠١ ،تاريخ تصويب : ٩٧/٠٧/٢٩ ،تاريخ چاپ: بهمن ١٣٩٧) چکيده ادريس شرايبي از جمله نويسندگان برجستة مراکشي تبار و فرانسوي زبان ميباشد که خود در يکي از مستعمرات سابق فرانسه رشد يافته ، و از همين روي توجه خاصي به نقش و پيامدهاي فرهنگي استعمار در جوامع مستعمره داشته است .
البته امه سزر به دليل تشبيه اسـتعمار بـه نازيـسم در کتـاب گفتـاري در بـاب اسـتعمار، بـا انتقادات بسياري مواجه شد؛ مثلا در سال ١٩٩٤، الن گريتوري ١، يکي از نمايندگان مجلس ملي فرانسه و عضو مؤسس گروه اتحاد براي دموکراسي فرانسوي ٢، از اين اثر به عنوان اثـري کـاملا سياسي و گستاخانه نام برده، و از اينکه اين کتاب در سرفـصل دروس ادبيـات دانـش آمـوزان دورة پيش دانشگاهي فرانسه قرار دارد، اظهار تعجب و تأسف مي کند، و بـه دنبـال ايـن مـاجرا، فرانسوآ بايرو٣، وزير آموزش و پروش وقت فرانسه ، دستور حذف اين کتاب را از برنامه درسي صادر مي کند.
امه سزر در پاسخ به اين تفکر که برخورد فرهنگ ها مي تواند به تأثيرپذيري و غنـاي بيـشتر آنها منجر شود، اظهار مي دارد که تنها مواجهة آگاهانه و تماسـي کـه برخواسـته از نـوعي ارادة جمعي و همراه با ابتکار عمـل باشـد مـي توانـد بـه ايـن ثمـرات منتهـي شـود، وگرنـه نتيجـة سياست هاي قدرت استعمارگر در تحميل يک سري ويژگي هاي تمدني خاص و گزينش شـده چيزي جز نوعي آنارشي فرهنگي نيـست .