خلاصة:
مقاله حاضر، تلاشی است برای تحلیل مجدد مجموعهای از پژوهشهای مربوط به مسئله مهاجرت نخبگان و نقدی بر آنچه تا کنون در این زمینه در ایران انجام شده است. استفاده از برآیند یافتههای پژوهشهای مختلف، جمعآوری یافتههای پژوهشی از مطالعات منفرد و پراکنده به منظور ترکیب و یکپارچهسازی یافتههای آن جهت استفاده علمی و کاربردی در راستای برنامهریزی، از مهمترین دلایل اهمیت مرور سیستماتیک حاضر است. در این مطالعه که با روش مرور سیستماتیک انجام شده، اطلاعات توصیفی مفیدی پیرامون ابعاد روش شناختی و محتوایی پژوهشهای انجام گرفته در زمینه مهاجرت نخبگان در ایران ارائه شده است. نتایج نشان میدهند که پژوهشهای انجام شده در این مورد، در ابعاد روششناختی و نظری نیاز به ساماندهی دارد و کمتر پیمایش جدی در این زمینه صورت گرفته است. پیمایشها بیشتر درصدد سنجش گرایش نخبگان داخل به مهاجرت بوده و کمتر به نخبگان مهاجرت کرده پرداخته و این از جمله خلاءهای مطالعاتی در حوزه مهاجرت نخبگان است.
ملخص الجهاز:
بدین ترتیب، سئوالات این پژوهش بدین قرار است: 1- ارزیابی پژوهش ها از نظر روش شناختی چگونه است؟ 2- پژوهش های انجام یافته از چه مبانی نظری و تجربی و مدل مفهومی در تحقیقات خود سود جسته اند و میزان ارتباط چارچوب های نظری آنها با موضوع اصلی به چه میزان است؟ 3- دلایل و عوامل موثر بر مهاجرت خارجی نخبگان از نظر این پژوهشها کدامند؟ Cuhls با توجه به تحقیقات انجام شده، چه موضوعات و محورهای تحقیقاتی برای حل معضل مهاجرت نخبگان برای پژوهش های آینده می توان ارائه داد؟ چه راهکارها و پیشنهاداتی به سازمان های ذیربط جهت پیشگیری از پدیده فرار مغزها می توان ارائه نمود؟ پیشینه تحقیق: تحقیقی با عنوان "فراتحلیل مطالعات انجام شده در زمینه جذب نخبگان و پیشگیری از مهاجرت" آنان توسط غلامرضا ذاکر صالحی در سال 1384 انجام و نتایج آن در سال 1386 منتشر شده است.
در بررسی مقدماتی، بیش از 80 عنوان اثر در زمینه مهاجرت نخبگان شناسایی شد که در این میان 6 پروژه، 28 پایان نامه، 27 مقاله و 7 کتاب براساس شاخص هایی چون زمان انجام اثر، جامعه شناسی بودن بودن موضوع، مقاطع تحصیلی و رعایت حداقلی از قواعد روش شناسانه (همچون روایی و پایایی مناسب، روش نمونه گیری و روش آماری صحیح، فرضیه ها و سوال های مناسب با موضوع پژوهش) چارچوب لازم برای بازنگری را دارا بودند، گزینش نهایی شدند.