خلاصة:
سوره قصص، به اتفاق آرای مفسران، در سالهای میانی حضور پیامبر 9 در مکه به طور پیوسته نزول یافته است؛ اما برخی با تکیه بر اسباب نزول و روایات تفسیری، تاریخگذاری آیه 85 این سوره را به آستانه هجرت، زمانی که پیامبر در جحفه (سرزمینی میان مکه و مدینه) دلتنگ مکه بود، رساندهاند که طبق آن خداوند وعده بازگشت به مکه را به پیامبرش داده است. این درحالی است که روایات اسباب نزول تنها در منابع متأخر به صورت موقوف نقل شده و با انبوهی از روایات تفسیری ذیل این آیه در تعارض است. در مقابل قراینی همچون امتداد آیه 85 - که خطاب به مشرکان اتمام حجت نموده - سیاق پیوسته این آیه با آیات همجوارش که در برای تأکید بر وقوع قیامت نازل شده و روایات تفسیری متعددی که مراد از عبارت «لَرادُّ کَ اِلی مَعادٍ» را بازگشت به سرای آخرت (بهشت) معنا کرده، تاریخگذاری مکی این آیه در سالهای میانی بعثت و در نتیجه، نزول پیوسته آن همراه با دیگر آیات سوره قصص قابل اثبات است.
ملخص الجهاز:
نقد و بررسی روایات تفسیری در حوزۀ تاریخگذاری آیۀ 85 سوره قصص تاریخ دریافت: 2/6/1397 تاریخ پذیرش: 5/7/1397 محمد علی مهدوی راد 1 امیر احمد نژاد 2 زهرا کلباسی 3 چکیده سوره قصص، به اتفاق آرای مفسران، در سالهای میانی حضور پیامبر صلیاللهعلیهوآله در مکه به طور پیوسته نزول یافته است؛ اما برخی با تکیه بر اسباب نزول و روایات تفسیری، تاریخگذاری آیه 85 این سوره را به آستانه هجرت، زمانی که پیامبر در جحفه (سرزمینی میان مکه و مدینه) دلتنگ مکه بود، رساندهاند که طبق آن خداوند وعده بازگشت به مکه را به پیامبرش داده است.
در مقابل قراینی همچون امتداد آیه 85 - که خطاب به مشرکان اتمام حجت نموده - سیاق پیوسته این آیه با آیات همجوارش که در برای تأکید بر وقوع قیامت نازل شده و روایات تفسیری متعددی که مراد از عبارت «لَرادُّ کَ اِلی مَعادٍ» را بازگشت به سرای آخرت (بهشت) معنا کرده، تاریخگذاری مکی این آیه در سالهای میانی بعثت و در نتیجه، نزول پیوسته آن همراه با دیگر آیات سوره قصص قابل اثبات است.
هرچند این روایات مکان نزول این آیه را معین نکردند، اما «لَرادَکَ اِلی مَعادٍ» را به گونهای معنا نمودند که با سیاق تفسیر مقاتل، ج3، ص359؛ جامع البیان، ج20، ص79- 81؛ المحرر الوجیز، ج4، ص303؛ انوار التنزیل، ج4، ص187؛ البحر المحیط، ج8، ص331؛ تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، ج6، ص235؛ الصافی، ج4، ص107؛ روح المعانی، ج10، ص334؛ المیزان، ج16، ص130؛ الاساس فی التفسیر، ج7، ص4115؛ محاسن التأویل، ج7، ص541؛ التحریر و التنویر، ج20، ص121.