خلاصة:
ساختار زبان قرآن کریم، یک ساختار موسیقایی است که با بهرهگیری از بهترین و جذابترین روشها به انتقال پیام و محتوای دینی پرداخته است. این جنبة اعجازی قرآن به دو ایقاع بیرونی و درونی تقسیم میشود و دارای چنان بافت شگفتانگیزی است که در هر دورهای بینظیر مینماید. جستار حاضر درصدد است تا با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به دو نوع از انواع ایقاع بیرونی (نبر و تنغیم) که کارکرد فونیمی دارند، بپردازد تا جایگاهشان را در تلاوت قرآن کریم و ارتباطشان را با محتوای دینی آیات نشان دهد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که استعمال درست نبر و تنغیم در قرآن کریم، از یکسو سبب موسیقایی شدن آیات میشود و از سویی دیگر مخاطب را در درک صحیحِ محتوا و معانی آیات یاری میکند.
ملخص الجهاز:
نتايج اين پژوهش حاکي از آن است که استعمال درست نبر و تنغيم در قرآن کريم ، از يک سو سبب موسيقايي شدن آيات مي شود و از سويي ديگر مخاطب را در درک صحيح محتوا و معاني آيات ياري مي کند.
اين استعداد، علاوه بر سال اول گوش ســپردن فراوان به شــعر، به حجم بالاي بي سوادي در ميان اعراب هم مربوط است ؛ شمارة دوم چنان کــه ابراهيم انيس نيز اين خصوصيت زبان عرب را در امي بودن مردم عرب مي داند و پياپي : ٢ بهار و تابستان مي گويد: «اهميت موسيقايي زبان عربي در امي بودن مردم عرب است ؛ زيرا ادب ايشان ادبي ١٣٩٧ است که تنها از راه گوش منتقل مي شود، نه از راه چشم و وقتي که مردم به گوش خود در اين موضوعات اعتماد کنند، گوش ها ورزيدگي زيادي در کار شناخت تفاوت اصوات دقيق پيدا مي کند و براي ايقاع هاي لطيف آماده مي شــود و همان طور که گوش ها آماده مي شود، زبان ها نيز آماده مي شود و از اين رهگذر به نوعي از موسيقي و غنا نزديک مي شود.
از پژوهش هايي که به موضوع مقاله حاضر ارتباط دارد، مي توان به موارد ذيل اشاره کرد: کتاب نبر الکلمه و قواعده في اللغه العربيه نوشتۀ عبدالحميد زاهد، کتاب دراسه الصوت اللغوي تأليف احمد مختار عمر، کتاب التحليل اللغوي في ضوء علم الدلاله اثر دکتر محمود عکاشه ، مقالۀ «ظاهره النبر في القرآن الکريم » نوشتۀ حسين کياني و اسحق رحماني که در بهار سال ١٤٣٣ق در شماره اول مجله اللغه العربيه و آدابها به چاپ رســيده اســت .