خلاصة:
جوامع گوناگون در زمانهای مختلف همواره با وقایعی روبهرو بودهاند که واجد ویژگیهای منحصربه فرد بوده و متفکران این جوامع نیز در جهت شناخت این پدیدههای نوظهور سعی در مفهومسازی و نظریهپردازی آنها بر اساس دستگاههای نظری مختلف داشتهاند. در شرایط سیطره فرهنگی و سیاسی مدرنیتهی غربی در قالب گفتمانهای آکادمیک در کشورهای غیرغربی، در لایههای عمدتاً غیر آکادمیک این کشورها و بیشتربه وسیله روشنفکران که ارتباط بیشتری با متن اجتماعی داشتهاند، به شکل مقدم مفاهیم و نظریهسازیهای نوینی در عرصهی اجتماعی شکل میگیرد. مفاهیمی که نقش مهمی در شناخت نیات، اهداف، مقاصد و اندیشه اشخاص دارد. مسئله نفت و پیامدهای اجتماعی آن در ایران معاصر موضوع تفکر بسیاری از متفکران و روشنفکران اجتماعی بوده است. بیماری هلندی بعنوان وضعیتی که در آن درآمد ناشی از فروش یک منبع طبیعی صرف واردات بیرویه کالاهای مصرفی و در نتیجه ایجاد تقاضای فزایندهی کاذب میشود. در این نوشتار درپی آن هستیم تا با روشی تفسیری در قالب روش هرمنوتیک عینی به تحلیل دو اثر از روشنفکرانی که خطر این بیماری را چه بصورت مستقیم و آگاهانه و چه غیرمستقیم تشخیص داده بودند همت گماریم. این دو روشنفکر جلال آل احمد و محمد ابراهیم باستانیپاریزی هستند که به ترتیب در کتاب غربزدگی و حماسه کویر به مسئله بیماری هلندی البته نه با این نام پرداختهاند و برخی پیامدهای آن را نیز متذکر شدهاند.
ملخص الجهاز:
در کنار اين مواجه هاي درون گفتماني کارشناسان و نظريه پردازان اقتصادي، روشنفکران اجتماعي ايراني در تقدمي تاريخي با توجه به جايگاه طبقاتي و تاريخي خود و همچنين پيوند ارگانيک خود با امر انضمامي اجتماعي، به شکل پيشيني خيلي زودتر از سال ١٩٧٧ در ايران به توصيف و مفهوم سازي پديده به اصطلاح بيماري هلندي با توجه به ويژگي هاي بومي و تاريخي آن اقدام نموده اند.
چگونه و تحت چه شاخص هايي دو روشنفکر معاصر ايراني يعني آل احمد و باستاني پاريزي در دو اثر بنيادين خود يعني غرب زدگي و حماسه کوير، توانسته اند با پديده بيماري هلندي مواجهه شده و آن را در نوشته بازتاب داده و زمينه مفهوم سازي بومي از اين پديده با توجه به متن تاريخي ايران معاصر مورد بررسي قرار دهند؟ ٢.
اين معضل اقتصادي بيش از هر بخش ديگري، به کشاورزي ضربه زده است و برخي از پژوهش هاي انجام شده که در مورد بيماري هلندي صورت گرفته به اين بعد مسئله توجه بيشتري نشان داده اند.
محمدابراهيم باستاني پاريزي که در کتاب حماسه کوير در يک بخش به خوبي مفهوم سازي بومي : روشنفکران و بيماري هلندي در ايران ٢٠٥ اين مسئله اقتصادي و پيامدهاي آن را نشان ميدهد.
no articles in Iran's historical sociology of oil and economic development, translated by Alireza Tayeb, Tehran: Markaz Publishing 15.
Political Economy of Iran, Translation by Mohammad Reza Nafisi and Kambiz Azizi, Tehran: Markaz Publishing 16.