خلاصة:
درک فرآیند روابط دو کشور ایران و عربستان به عنوان دو قدرت برتر منطقه ای پیش و پس از
انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، تحقیق حاضر را به این نکته رهنمون میسازد که چه عواملی در
روابط دو کشور، از رابطه رقیبانه دوستانه مدل دو ستونی نیکسون به رابطه رقیبانه دشمنانه فعلی موثر
و مقوم بودند. تقسیم بندی روابط دو کشور به پیش و پس از انقلاب گویای نقش آموزه های انقلاب
اسلامی ایران بر روابط دو کشور ایران و عربستان است. در عین حال بررسی روابط دو کشور ایران و
عربستان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تحقیق را به این سو هدایت میکند که با روی کار آمدن خرده
گفتمان های مختلف در جمهوری اسلامی ایران، روابط دو کشور دچار فراز و نشیب گردیده، که البته
این فراز و نشیب پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، در نیمه رقیبانه دشمنانه؛ صورت
میپذیرد. برای بررسی این پژوهش از دو روش نظری که قدرت تبیین مناسبی در بررسی هویت
اسلامی شیعی حاصل از انقلاب اسلامی ایران و خرده گفتمان های جمهوری اسلامی ایران دارند، بهره
گرفته شده است. نظریه سازه انگاری و روش گفتمان در این پژوهش راه گشای راه بودهاند. بر این
اساس نوشتار حاضر تلاش نموده تا با رویکردی تحلیلی و با استمداد از مفاهیم و مفروضه های موجود
در نظریه سازه انگاری و روش گفتمان به تحلیل تاثیرپذیری روابط دو کشور ایران و عربستان بپردازد.
ملخص الجهاز:
با بررسی روابط ایران و عربستان در برهه زمانی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سـال ١٣٥٧، در پی این هستیم که بدانیم آیا هر زمان گفتمانهای غالب در نظام جمهـوری اسـلامی ایران با اصول و اندیشه های سیاسی شیعی و انقلابی تطابق بیشتری مییابد؛ مانند دوران ابتدای انقلاب تا پایان جنگ تحمیلی و همچنین دولت نهـم و دهـم (دوران احمـدی نـژاد)، روابـط دو کشور به تیرگی می انجامد یا نه ؟ و آیا هر زمان، سایر گفتمانها کـه مبتنـی بـر تـنش زدایـی و همزیستی مسالمت آمیزند مانند رویکرد ایران در زمان تصدی آقایان هاشـمی و خـاتمی؛ روابـط دو کشور از فضای تقابل و رویارویی به فضای رقیبانه - دوستانه تغییر جهت مـی دهـد یـا خیـر؟ 26 البته به نظر میرسد با توجه به تـاریخ روابـط دو کشـور بعـد از انقـلاب اسـلامی گفتمـانهـای سیاست خارجی بتوانند تأثیر بسزایی در بهبودی روابط دو کشور به عنوان قدرت های منطقه ای داشته باشند.
سئوال اصلی در این پژوهش این چنین مطرح می شود: ساختارهای ذهنی و انگارهای چگونـه بر تداوم تیرگی روابط ایران و عربستان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تأثیرگذار بوده اسـت و نقش گفتمانهای سیاست خارجی ایران چیست ؟ فرضیه پاسـخگوی ایـن سـئوال طبـق نظـر محققان این است : ساختارهای ذهنی و انگارهای مسـؤولین ایـران و عربسـتان منجـر بـه ایجـاد فضای رقیبانه – دشمنانه گردیده و بر تداوم تیرگی روابط دو کشور دلالت دارد ، بنابراین تغییـر فضای موجود به رقیبانه - دوستانه مستلزم باز تعریف برخـی از مؤلفـه هـا در سیاسـت خـارجی جمهوری اسلامی ایران با حفظ اصول بنیادین خـود بـا بهـرهگیـری از (گفتمـانهـای سیاسـت خارجی) است .