خلاصة:
نظریهها در مدیریت گاهی در مقام حل مسائل سازمانی است، گاهی بهدنبال نشاندادن تصویری از سازمان است و گاهی به منظور مستندسازی یک تجربه عملی و عینی است و گاهی نیز بهدنبال فراهمآوردن چهارچوبها و نقشه راههایی برای تفکر و خود دانش مدیریت است. در این کرسی نظریه نقشه دانشی مدیریت اسلامی بهمثابه چهارچوببندی و ارائه نقشه راهی برای دانش مدیریت است. مسئله اصلی این پژوهش عبارت است از فقدان نقشه راه برای تئوریپردازی در حوزه مدیریت اسلامی که سبب انسجام نظری و کارآمدی عملی باشد؛ ازاینو، پنج سوال کلیدی نیز در این پژوهش پاسخ داده میشود. سوال اول: نظریه مختار در علم و معرفت علمی چیست؟ سوال دوم: نظریه مختار در دین و معرفت دینی چیست؟ سوال سوم: نظریه مختار در نسبت دین و علم اداره چیست؟ سوال چهارم: نظریه مختار در روششناسی مدیریت اسلامی چیست؟ سوال پنجم: مسائل مدیریت اسلامی چیست؟ در این پژوهش انواع رویکردها در معرفت دینی بحث خواهد شد. نظریه دایرهالمعارفی در معرفت دینی، نظریه هرمنوتیکی فهم دینی و معرفت دینی، نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت در معرفت دینی، نظریه گزیدهگویی در معرفت دینی، نظریه معتزله و اشاعره در معرفت دینی و .... همچنین، انواع رویکردها به علم الاداره اسلامی بررسی شد که از آن جمله میتوان رویکرد استنباطی (تاسیسی و امضایی)، رویکرد تهذیب و تکمیل، رویکرد التقاطی، رویکرد تطبیقی را نام برد. در حوزه روششناسی هم در زمینه منابع معرفت و هم درباره حجیت هرکدام از منابع و نحوه تحلیل معرفت بررسی شد. در زمینه مسائل مدیریت اسلامی میتوان در سطح (ملی) حکومت و دولت، اخلاق کارگزاران نظام و فقه السیاسه را مدنظر قرار داد. در سطح (تجارت) مالی و بازرگانی، اخلاق کسب و کار و فقه التجاره مدنظر است و در سطح (سازمان) اداری، اخلاق اداری و فقه الاداره موردنظر است.
ملخص الجهاز:
مسئلة اصلی این پژوهش عبارت است از فقدان نقشة راه برای تئوریپردازی در حوزة مدیریت اسلامی که سبب انسجام نظری و کارآمدی عملی باشد؛ ازاينو، پنج سؤال کلیدی نیز در این پژوهش پاسخ داده میشود.
از این مسئله سؤالات زير بهوجود ميآيد: سؤال اول: نظریة منتخب در علم و معرفت علمی چیست؟ سؤال دوم: نظریة منتخب در دین و معرفت دینی چیست؟ سؤال سوم: نظریة منتخب در نسبت دین و علم اداره چیست؟ سؤال چهارم: نظریة منتخب در روششناسی مدیریت اسلامی چیست؟ سؤال پنجم: مسائل مدیریت اسلامی چیست؟ بنابراین، سلسله گامهایی که در این پژوهش برای ترسیم نقشة دانشی مدیریت اسلامی برداشته شده است با نمودار زير ترسیم شده است: (به تصوير صفحه مراجعه شود) نمودار 2.
چهارچوب نظری تحقیق در این بخش سعی میشود استخوانبندی اصلی دستیابی به الگوی ایجابی مدیریت اسلامی در پنج گام کلیدی بررسي شود: گام اول، فلسفة علم: در این گام باید به دو سؤال اساسی جواب داد: علم چیست و معرفت علمی چیست؟ یعنی فلسفة علم را مشخص کنیم و بگوییم از علم چه تعریفی داریم؟ تعریف منتخب نگارنده از علم و معرفت علمی به اختصار عبارت است از اينکه علم باور صادق موجه 2 BSC: balance scored card Justified Truth Belief است و معرفت علمی عبارت است از معرفتی اعم از گزارههای عقل، نقل، تجربه و شهود.
نسبتهای دین با علم مدیریت، نسبت تباین، تساوی، عموم و خصوص منوجه، عموم و خصوص مطلق (منبع: نگارنده، 1393) گام چهارم، روششناسی مدیریت اسلامی: متأسفانه در حوزة روششناسی در کشور ضعفهای جدّی وجود دارد؛ به يقين میتوان گفت تحول در علوم انسانی از تحول در روش شروع میشود.