خلاصة:
جمهوری اسلامی ایران بهعنوان قدرت تاثیرگذار منطقهای و جهانی بهمنظور عمقبخشی و توسعه نفوذ در محیط پیرامونی به تثبیت نقش خود از طریق فرایند تعامل با ملتها و ایجاد ائتلافهای جدید در سطح دولتها نیاز دارد. حضور فعال ایران در مسائل منطقهای از دید «امالقرای جهان اسلام»، ضمن تثبیت نقشهای سیاسی ـ امنیتی و اقتصادی در منطقه، اهمیت راهبردی ایران را در صحنه نظام بینالملل نیز افزایش میدهد. در این روند، دیپلماسی، اهمیت و جایگاه ویژهای دارد که میتواند بخشی از خلا کارکردی روندهای سیاست خارجی را در حوزههای دیگر سامان دهد. این تحقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانهای مبتنی بر اسناد و مدارک انجام شده است. بر اساس این رهیافت، مقاله ضمن بررسی تنگناها و چالشهای راهبردی جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی، فرایندهای معطوب به توسعه عمقبخشی انقلاب اسلامی را از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب مورد مداقه قرار میدهد. مهمترین نتیجه تحقیق این است که جمهوری اسلامی ایران بر اساس مولفههای قدرت ملی از جمله، برخورداری از دولتی ملی و قوی، بهرهگیری از موقعیت ژئوپلتیک و نیز دارا بودن عنصر ایدئولوژی قوی میتواند نقش مهم و ممتازی در مسائل منطقهای ایفا کند
ملخص الجهاز:
در این روند ایران نیز به عنوان قدرتی نوظهور و تأثیرگذار منطقه ای و جهانی برای تثبیت نقش خود به تقویت همکاری و گسترش تبادلات در سطح منطقه ای، تعامل با ملت ها و ایجاد اتحاد و ائتلافهای جدید در سطح دولت ها نیاز دارد؛ به عبارت دیگر، عمق بخشی سیاستهای ایران در مسائل منطقه ای، ضمن اینکه به تثبیت نقشهای سیاسی ـ امنیتی و اقتصادی در محیط پیرامونی منجر میشود، اهمیت راهبردی ایران را در صحنه نظام بین الملل نیز افزایش میدهد.
افزایش نقش منطقه ای ایران نه صرفا بر مؤلفه سنتی ژئوپلتیک خاص ایران مبتنی است که این کشور را مرکز زیر سیستم های مختلف خاورمیانه بزرگ همچون آسیای مرکزی و قفقاز، افغانستان و پاکستان ، خلیج فارس ، عراق و خاورمیانه عربی در نظر میگیرد و عمدتا نگاهی فرهنگی ـ تاریخی و توسعه ای ـ اقتصادی به ضرورت منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران دارد، بلکه با توجه به ورود مؤلفه های جدید تأثیرگذار در سیاست خارجی ایران ، عمدتا با محوریت نگاه امنیتی ـ سیاسی و راهبردی قرار دارد که بر اهمیت یافتن تروریسم القاعده ای و خطر گسترش تسلیحات جمعی و ژئوپلتیک هسته ای در منطقه مبتنی است که عمدتا حائز ارزش بین المللی بیشتری بعد از حوادث اخیر شده اند (برزگر، ١٣٨٧: ٦٥٥ ـ ٦٥٤).