خلاصة:
منظور از «تبیین» در تحلیل انتقادی گفتمان، بررسی و ریشه یابی انگیزه های پنهان انتقادی در ورای متون است که از منظر زبان شناسی صورت گرا، امری معمولی و عادی پنداشته شده اند. در تبیین متون، همچنین به توضیح چرایی تولید متن، از میان امکانات مجاز موجود در زبان و ارتباط آن با عوامل جامعه شناسی، تاریخی، گفتمانی، ایدئولوژی و قدرت اشاره می شود. هدف از این پژوهش نیز بررسی و تحلیل مفهوم دم در رباعیات خیام و تبیین مفهوم آن از دیدگاه تحلیل انتقادی گفتمان است که برای پرورش موضوع، به مقایسه این مفهوم در رباعیات او با مفهوم کلّی آن در اصطلاح عرفانی نیز اشاره می گردد. همچنن نگارنده برآن است که با گردآوری شاهد مثال های موجود در رباعیات خیام به آن نکته دست یابد که چرا و به چه منظوری خیام از این مفهوم برای بیان مقاصد خود بهره برده است؟ در این راستا، به شیوه کتابخانه ای و از طریق فیش برداری به تبیین مفهوم دم در رباعیات خیام اشاره می شود و چون ساخت های ایدئولوژی، جنبه ی انتزاعی و ذهنی دارند و دارای معانی ای فراتر از صورت زبانی هستند، لذا برای عینی تر شدن امر، در این پژوهش به شیوه توصیفی، به نقد و تحلیل گفتمان های موجود و تبیین ماهیّت آها در ارتباط با موضوع پرداخته می شود.
Pluralism is the term the main origins of the United States. The
so-called liberals in the country to limit the power of
government and its involvement in public affairs apply. They
believe that it should intervene to the bare minimum. It also
covers the theory that the need for a plurality of elements in
the management of society and the legitimate interests believes
in plurality and independence of political science in the sense of
belief in the political, cultural and social in the system, and promoral
values and the need for various groups of political, social
and economic system. Pluralism unlike anarchists, denied the
existence of the state, but the primacy of the rights of some
groups and institutions (family, church, trade unions, local
governments etc.) have underscored the government and
believe that government power should not not exclusively, but
also the general supervision of the government, social
institutions and government prior to independence and keep
their power. Today, analysts critical discourse analysis,
functional linguistic approaches so act; they believe that behind
all the texts ideological motives, political, social, cultural and
other lies. Rubaiyat in addition to universal and philosophical
approaches purely ideological motives, there is also a social and
political organization of the formation and the philosophy of
86
Khayyam. One of the foundations of a universal and
philosophical Khayyam, pluralistic and pluralism hedonic
approach as a firm philosophical beliefs and paradigms
highlights and special features can be studied and explained.
ملخص الجهاز:
٢-٢- نفي متافيزيک و ماورا رندي ديدم نشسته بر خنگ زمين نه کفرو نه اسلام و نه دنيا و نه دين نه حق ، نه حقيقت ، نه شريعت ، نه يقين اندر دو جهان کرا بود زهرٔە اين ؟!؟ (فروغي، ١٣٦٢: ١٠٦) در بررسي ويژگي هاي زباني اين رباعي، بنابر «سطح توصيف » و همچنين رويکردهاي زبانشناسي نقش گرا؛ چون زبانشناسي مايکل هاليدي و راجر فاولر که به زبان و متن به قصد رسيدن به کنه مسائل ايدئولوژيک ، اجتماعي و سياسي در وراي آن مينگرند، ميتوان گفت ، گزينش واژگان اين رباعي با حساسيت و دقت معنايي ويژه اي از جانب خيام صورت گرفته است ؛ بدين معني که واژٔە «رند» در مفهوم «انسان کامل » و فرد کثرت باوري چون خيام آمده است که به هيچ کدام از گفتمان هاي قطعي نگر و جزم انديش ديگر تن در نميدهد و بدانها باوري نيز ندارد.
ولي در تمامي موارد ديگر، خيام در پي اعمال نفوذ ارادٔە انساني در تمام امور و رد دخالت نيروهاي ماورايي است و حتي در مقام آرزو نيز با انتقاد از مبتني بودن اين جهان بر نوعي بي عدالتي، آرزو ميکند که انسان کاش توانايي خلق و آفرينش جهاني را داشت که در آن تمام افراد بتوانند با تکيه بر ارادٔە انساني خود، راحت به کام و آرزوهاي خود نايل آيند: گر بر فلکم دست بدي چون يزدان برداشتمي من اين فلک را ز ميان وزنو فلکي دگر چنان ساختمي کآزاده بکام دل رسيدي آسان (فروغي، ١٣٦٢: ١٠٧) ٢-٣- روش و شناخت تجربي و پوزيتيويستي مي توان گفت انکار مبدأ و آخرت (بهشت و دوزخ) از مؤلفه هاي فلسفي گفتمان خيام است که در برابر گفتمان غالب و نظام سلطۀ وقت و به عنوان طرفداران ديدگاههاي الهي و ماورايي مطرح ميگردد.