خلاصة:
تمثیل از مادۀ «مثل» تشبیه کردن چیزی را به چیزی گویند. در تمثیل، شاعران با آوردن مثالی گستردهتر به وضوح سخن و گفتة خود میافزایند. اما در ارسال المثل گوینده به سخنی مشهور و آوردن آن در کلام بسنده میکند؛ ضرب المثل یا مثل، چاشنی اصلی ارسال المثل است. اما در تمثیل چنین نیست. باید گفت در اقسام سه گانة تمثیل اعم از تشبیه تمثیل، استعارة تمثیلیه و داستان تمثیلی، نوع تمثیلهای جهان ملک خاتون شاعر سدة هشتم هجری ارسال المثل است و به استعارة تمثیلیه، نزدیکی و قرابت بسیاری دارد. ارسال المثلهای جهان ملک ادامة همان ارسال المثلهای سنّتی و مرسوم ادب کلاسیک فارسی است.
Allegory entails comparing one object with another one. In allegory, the poets increase their clarity through providing more extensive examples; contrarily, in Cnomic verse, the speaker merely presents a famous quote. Proverbs are the major spice of the Cnomic verse. However, in allegory, it is not the case. With regard to three types of allegory including simile, allegory, and allegorical metaphor and allegorical story, Jahan Malek Khatoon’s (8<sup>th</sup> century) allegories were Cnomic verse and close to the allegorical metaphors. Indeed, her Cnomic verse have continued the traditional Cnomic verse in the classic school of Persian literature.
ملخص الجهاز:
بيان مسأله عمده ترين موضوع مورد بررسي در اين مقاله اين است ، که اصولاً تمثيل هاي جهان ملک از چه نوعي است ؟ آيا تمثيل تشبيه يا استعارة تمثيليه و يا داستان تمثيلي است ؟ ضمن آنکه در پي پاسخ به اين سؤال هستيم که ، آيا ميان سبک شعري يا ضمير ناخودآگاه و خودآگاه ، نسبتي از جهت اصالت هنري – شعري يه چشم مي خورد و اينکه اصولاً آيا مي توان غزل هاي جهان ملک را از اين جهت با غزلسرايي روان و شيواي سعدي يکسان دانست ؟ پيشينۀ تحقيق در اين باره مقاله اي که به طور آشکار در خصوص تمثيل و نوع آن در اشعار جهان ملک خاتون پرداخته باشد ديده نشده و تنها در يکي دو مقاله دربارة سبک شعري وي به صورت مجمل با نظر به برخي از جنبه هاي شعري او پرداخته شده است .
اهميت و ضرورت تحقيق از آنجا که ديوان جهان ملک از منظر زيبايي شناسي چندان بررسي و ملاحظه نشده ، در اين مقاله سعي شده است که به نوع تمثيل هاي شاعر در ديوان اشعارش نگاهي سبکي و جمال شناسانه داشته باشيم ؛ به ويژه ارتباط تنگاتنگ ميان سبک شاعر با دو موضوع مهم ناخودآگاه و خودآگاه مي تواند ميزان هنري شاعر را در اقتباس و توجه او به شاعر بزرگ شيراز يعني سعدي ، بهتر نشان دهد.