خلاصة:
هدف پژوهش حاضر تبیین اندیشه سکولاریستی نهضت آزادی در مواجهه با گفتمان انقلاب اسلامی با تأکید بر اندیشه مهندس مهدی بازرگان بود. در این راستا، مؤلفههای سکولاریسم در اندیشه بازرگان شامل ملیگرایی، مخالفت با اصل ولایت فقیه، تفسیر دین براساس لیبرالیسم، مخالفت با تشکیل حکومت دینی، مخالفت با اجرای احکام دینی بررسی شد. همچنین اسلام ناب محمدی و مواجهه اندیشه نهضت آزادی با گفتمان انقلاب اسلامی از دیگر مباحث مورد بحث در این پژوهش بودهاند. یافتههای تحقیق حاکی از آن است کهبر اساس روش تحلیل گفتمان، «ملیگرایی با نگرش حداقلی به دین» دال مرکزی نهضت آزادی و اساس مفصلبندی سایر مفاهیم این اندیشه محسوب شده و این نگرش حداقلی، در حیطه سیاست منجر به سکولاریسم میشود. ماهیت نگرش نهضت آزادی با گفتمان انقلاب اسلامی در تضاد قرار دارد؛ چرا که در گفتمان انقلاب اسلامی، اسلام ناب با نگرش حداکثری به دین، دال مرکزی گفتمان انقلاب اسلامی را تشکیل میدهد و سایر دالها توسط این نگرش مفصلبندی میشود. بنابراین نوع مواجهه این دو اندیشه کاملا در تضاد یکدیگر ارزیابی میشود.
A study of the secularist thoughts of freedom movements facing with Islamic Revolution's discourse with respect to Bazargan's Perspective In this regard, the components of secularism in Bazargan's thinking, including nationalism, opposition to the principle of Velayat-e Faqih, interpretation of religion based on liberalism, opposition to the establishment of religious government, opposition to the implementation of religious laws were examined. Moreover, facing Islam with thought of freedom movement was among debated issues. Results indicate that according to discourse analysis, nationalisms attached to the minimum role of religion are the basis of central freedom movement and this will lead to the political secularism. The nature of freedom movement is in contrast with Islamic revolution discourse. So that these two point of view would be classified as in total contradiction.
ملخص الجهاز:
همچنین اسلام ناب محمدی و مواجهه اندیشه نهضت آزادی با گفتمان انقلاب اسلامی از دیگر مباحث مورد بحث در این پژوهش بودهاند.
یافتههای تحقیق حاکی از آن است که بر اساس روش تحلیل گفتمان، «ملیگرایی با نگرش حداقلی به دین» دال مرکزی نهضت آزادی و اساس مفصلبندی سایر مفاهیم این اندیشه محسوب شده و این نگرش حداقلی، در حیطه سیاست منجر به سکولاریسم میشود.
ماهیت نگرش نهضت آزادی با گفتمان انقلاب اسلامی در تضاد قرار دارد؛ چرا که در گفتمان انقلاب اسلامی، اسلام ناب با نگرش حداکثری به دین، دال مرکزی گفتمان انقلاب اسلامی را تشکیل میدهد و سایر دالها توسط این نگرش مفصلبندی میشود.
بنابراین، نهضت آزادی بهعنوان یکی از نمایندگان گفتمان «ملیگرای سکولار» به شمار میرود که مشخصۀ اصلی آن، نوعی برداشت و تفسیر حداقلی از اسلام است که بر عنصر دولت- ملت در محدوده سرزمین ایران بهعنوان دال مرکزی گفتمان خود، تأکید دارد (دهقانی فیروزآبادی، 1392: ص199) برداشت حداقلی از اسلام، منجر به فردی کردن و حذف اسلام از جامعه و شکلگیری سکولاریسم بهمثابه اساس تفکرشان میشود.
در نهضت آزادی «ملیگرایی با رویکرد سکولاریستی به مذهب» و در گفتمان انقلاب اسلامی «اسلام ناب محمدی» به عنوان دال مرکزی در نظر گرفته شده است.
نفی جدایی دین از سیاست (سکولاریسم) از مباني مهم نهضت آزادي که تضاد کاملي با دال مرکزی گفتمان انقلاب دارد، جدايي دين از سياست يا سکولاريسم است.