خلاصة:
این پژوهش با هدف تبیین شاخصههای انسان دانشگاهی متعهد (استاد دانشگاه) ازمنظر تربیت اسلامی انجام شده است. بدینمنظور، چهار محور اساسی ماهیت، آفرینش، هدف از زندگی و طبیعت انسان در شکلگیری نظامهای مختلف انسانشناسی از دیدگاههای مختلف و خاصه اندیشه و تربیت اسلامی بررسی شده است. در تربیت اسلامی، بهازای شایستگیها و برتریهای انسانی، تعهداتی نیز بر ذمه وی خواهد بود. وفای به تعهدات، وظیفه و پاسخی در مقابل تفوقهای نامبرده است. در تربیت اسلامی، انسان متعهد باید علاوهبر دانستن تعهدات، نسبت به آنها با التزامی درونی، عامل باشد . مصادیق تعهد در شاخصههای رابطه انسان با خدا، خود، خلق و خلقت جلوهگر میشود. ذیل هرکدام از روابط یادشده، مؤلفههایی برای انسان متعهد احصا شده است که نشاندهنده شاخصههای انسان دانشگاهی ازمنظر تعلیموتربیت اسلامی است. روش بررسی این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است.
This study aims at identifying the characteristics of a committed academic university professor in the Islamic education. Hence, the role of four main axes of the man’s characteristics, creation, tenacity of living and the nature in shaping different anthropological systems are studied from different perspectives, in particular from the Islamic thought and educational point of view. In the Islamic training, there are obligations for man for his competencies and distinctions. Fulfillment of his accountabilities and duties is regarded as a response to the above superiorities. In Islamic education, it is supposed that a committed person must practice his commitment through feeling internal necessity in addition to their recognition. The indicators of the relationship of man with God, self, and creation are manifested in the relationship of man with God, himself, and the creation. Underlying each of these relationships, the components of the committed man have been identified reflecting the characteristics of an academic person in terms of Islamic education. This study is carried out through descriptive-analytical method.
ملخص الجهاز:
بدين منظور، چهار محور اساسي ماهيت ، آفرينش ، هدف از زندگي و طبيعت انسان در شکل گيري نظام هاي مختلف انسان شناسي از ديدگاه هاي مختلف و خاصه انديشه و تربيت اسلامي بررسي شده است .
چهار محور مهم که نقش اساسيتري در شکل گيري نظام هاي مختلف انسان شناسي دارند، عبارتند از: ماهيت انسان ، آفرينش انسان ، هدف از زندگي انسان و طبيعت انسان ١ (واثق غزنوي، ١٣٩٠: ٤٠) که محورهاي فوق ازمنظر تربيت اسلامي و غربي مورد واکاوي قرار ميگيرند.
در تعليم وتربيت اسلامي، هدف نهايي انسان ، رستگاري است که ازطريق قرب به خدا حاصل ميشود (مصباح يزدي، ١٣٨٠: ٣٣) و جز ازطريق تخلق به اخلاق الهي امکان پذير نيست (مکارم شيرازي، ١٣٨٦: ٢٢).
و الله أخرجکم من بطون أمهتکم لا تعلمون شيئا و جعل لکم السمع و الأبصر و الأفئدةلعلکم تشکرون (نحل /٧٨) در تربيت اسلامي، نيروهاي ادراکي متعدد وجود انسان از فطرت تا عقل و قلب ، هريک علاوه بر وظيفه درک، وظايفي ديگر نيز دارد و فطرت ، درک در کنار عهد را عهده دار است ؛ يعني هم حقايق را ميفهمد و هم نسبت مسئوليت خود با آن حقيقيت را درک ميکند و لذا تفاوت مهم علم بيتعهد و آگاهي متعهدانه در همين جا روشن ميشود که اگر علم از فطرت و ايمان و عهد الهي جدا شود، علم بيثمر را نتيجه ميدهد.
لذا براساس تعليم وتربيت اسلامي، انسان و خاصه در اين نوشتار اساتيد دانشگاه بايد هم تکاليفي را که از سوي حق تعالي برعهده وي نهاده شده است ، بشناسد و هم خود را تحت تأثير بايدي از درون ببيند و درنهايت عامل و متعهد باشد و به وظايف خود به نحواحسن عمل نمايد.