خلاصة:
یکی از مولفههای آسیب زا برای پیروان پیامبران و امامان معصوم علیهم السّلام در ادوار مختلف، «استعجال» است که این مقوله به دلیل طولانی بودن دوران غیبت، بیش تر درباره ظهور امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشّریف نمود پیدا میکند. گوناگونی آیات و روایات در موضوع عجله، تعجیل و استعجال؛ مطلوب یا نامطلوب بودن استعجال را در ابهام قرار داده است. نوشتار پیش رو با روش توصیفی تحلیلی، تلاش دارد با قرار دادن استعجال در سنجه آیات و روایات، هنجار یا ناهنجار بودن آن را بررسی کند. از نگاه قرآن و روایات، بین استعجال و تعجیل در امر ظهور تفاوت وجود دارد. استعجال امری ناپسند و مردود است؛ زیرا منشا آن جهالت است و آسیب زاست. از این رو، آیات قرآن و روایات، مومنان را از سقوط در باتلاق استعجال برحذر داشته و دو راهکار «نگرشی» و «رفتاری» به ترتیب «تقریب» و «تسلیم» را برای مواجهه با آن بیان کردهاند.
One of the harmful components for the followers of the prophets and the infallible Imams in various ages is “Iste’jal”, which has become more appealing in the case of the appearance of Imam of the Time (A. S) due to the long period of Occultation. The variety in the verses and traditions on the subject of haste, making someone to haste and asking for the haste, has put Iste’jal in an obscure position. The following paper, with a descriptive-analytic method, attempts to examine the normality and abnormality of Iste’jal by placing it in the measure of verses and traditions.
Form the viewpoint of the Qur’an and traditions, there is a difference between Iste’jal and Ta’jeel [1] in relation to the issue of appearance. Iste’jal is an indecent and rejected issue; because, ignorance is its reason and it is harmful. Therefore, the verses of the Qur’an and traditions have forbidden the believers from falling into the swamp of Iste’jal and have proposed the “attitudinal” and “behavioral” approaches which are “approximation” and “submission” respectively to confront this issue.
ملخص الجهاز:
استعجال درباره ظهور امام زمان؟عج؟ در سنجه آیات و روایات محمدهادی منصوری آمنه قریبدوست چکیده یکی از مؤلفههای آسیبزا برای پیروان پیامبران و امامان معصوم؟عهم؟ در ادوار مختلف، «استعجال» است که این مقوله بهدلیل طولانی بودن دوران غیبت، بیشتر درباره ظهور امام زمان؟عج؟ نمود پیدا میکند.
درباره استعجال کتاب مستقلی یافت نشد؛ امّا برخی آثار به طور عام به این مسئله پرداختهاند؛ مانند مقاله «آثار شتابزدگی در مسئولیتهای اجتماعی از دیدگاه قرآن و روایات»، نوشته عبدالرحمان علیزاده (علیزاده: 1394) که عجله ممدوح و مذموم را در اجتماع، با توجه به آیات و روایات بررسی کرده است و کتاب «توقیت»، نوشته نجمالدین طبسی، که به بررسی سندی و دلالی برخی روایات استعجال (که همراه توقیت آمده است) اشاره کرده است (طبسی: 1397).
پرسش اینجاست که دوگانگی مذکور در آیات و روایات زمینه شتاب در امر فرج از چه روست و چگونه قابل حل است؟ برای دستیابی به حقیقت امر و رفع ابهام از این مقوله، باید دانست بر خلاف باور برخی که عجله را مطلقاً ناشایست دانستهاند (طبرسی، 1372: ج2، ص814؛ عسکری، 1400: ص198 و طیب، 1378: ج3، ص321)؛ عجله دارای دو قسم «ممدوح» و «مذموم» است (طباطبایی، 1417: ج6، ص31 و جوادیآملی، 1388: ج16، ص380).
تعجیل در امر فرج، نظیر عجله حضرت موسی؟ع؟ (طه: 84) ممدوح است؛ اما استعجال در نظام آیات قرآن کریم و نیز روایات مهدوی از گونه «طلب عجله ناشایست» است.
تحلیل و بررسی به نظر میرسد احتمال الف با سیاق آیه سازگاری ندارد؛ زیرا آیات 11 تا 14 سوره یونس در یک سیاقاند و علت مهلت الاهی و عدم عجله خدای متعال در نزول عذاب در این آیات، امتحان مشرکان و کافران دانسته شده است تا آنچه در باطن دارند، به صورت ارتکاب گناه بیرون بریزند (طباطبایی، 1417: ج10، ص21).