خلاصة:
این مطالعه با تخمین توابع عرضه و تقاضا به بررسی عوامل مؤثر بر صادرات غیرنفتی ایران خصوصاً در بخش صادرات محصولات معدنی با تأکید بر اثر محدودیتهای صادراتی پرداخته است. نتایج نشان میدهند علیرغم جهش نرخ ارز در سال 1391، اعمال تحریمهای بینالمللی باعث کاهش صادرات غیرنفتی در این سال شده است. ساختار صادرات غیرنفتی از حیث شدت بهکارگیری عوامل تولید تغییرات مشهودی را با وجود تحریمها تجربه نکرده است، درحالیکه از منظر سطح تکنولوژی صادرات محصولات با تکنولوژی بالاتر بیشتر تحت تأثیر تحریمها بودهاند. به کمک روش حداقل مربعات دومرحلهای توابع عرضه و تقاضای صادرات غیرنفتی در دوره زمانی ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶ برآورد شدهاند. ضرایب تخمینی نشان میدهد قیمتهای خارج و درآمد سایر کشورها از مهمترین عوامل مؤثر بر تقاضای صادرات ایران بوده و در بخش صادرات محصولات معدنی کششهای قیمتی و درآمدی نسبت به کل صادرات غیرنفتی بالاتر است. ضرایب متغیر مجازی، بهعنوان تعیینکننده اثر تحریمها، برای کل صادرات غیرنفتی ایران منفی و معنیدار است و برای صادرات محصولات معدنی مثبت است. براساس دستاوردهای این مطالعه، بیش از دو سوم صادرات غیرنفتی ایران را محصولات خام و منبع محور تشکیل میدهد. صادرات غیرنفتی ایران بیشتر تقاضامحور است و عواملی مانند قیمتهای جهانی، درآمد سایر کشورها و تحریمها بیشتر بر آن مؤثر است تا عوامل طرف عرضه مانند سرمایهگذاری یا بهرهوری. نتایج مدل و تحلیل ساختار کم اثر بودن تحریمها بر صادرات محصولات معدنی را نشان میدهد.
The present study, by estimating supply and demand functions, investigated the factors affecting Iran’s non-oil exports especially in export of mineral products with an emphasis on export restrictions. The results show that Iran’s non-oil exports have decreased as a result of the international sanctions despite the foreign exchange surge in Iran in 2012. In addition to these sanctions, the structure of Iran’s non-oil export has not undergone any manifest change in terms of the extent of the factor intensity of production, while as far as technology is concerned, the exportation of higher-technology products has been impacted by the sanctions to a greater extent.Using two stages least squares method, non-oil export supply and demand functions in the period from 1987 to 2017 have been estimated. Estimated coefficients show that foreign prices and income of other countries are the most important factors affecting Iran's export demand, and the price and income elasticities in the minerals export sector have been obtained as higher than those of the total non-oil exports. The coefficient of the dummy variable as a determinant of the effect of sanctions is negative and significant for all non-oil exports of Iran while it is positive for the export of mineral products. According to the achievements of the present study, more than two-thirds of Iran's non-oil exports are primary and resource-based products. Iran's non-oil exports are more demand-driven, and factors such as global prices, other countries' incomes, and sanctions are more influential than supply-side factors such as investment or productivity. The results of the model and the analysis of the structure show that the sanctions are ineffective in exporting mineral products.
ملخص الجهاز:
در بخش دوم به منظور شناسايي مهم ترين عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضاي صادرات غيرنفتي ايران و ارزيابي اثر محدوديت هاي صادراتي به تصريح مدل در چارچوب سيستم معادلات همزمان پرداخته شده و داده هاي مورداستفاده در مدل و منابع دسترسي به آن ها معرفيشده - اند.
اثر سياست محدوديت صادراتي بر صادرات غيرنفتي ايران از منظر آمار توصيفي اين تحقيق آمار صادرات غيرنفتي را در سطح شش رقم HS طي سال هاي ١٣٨٣(موجود در سامانه سازمان توسعه تجارت ) تا سال ١٣٩٧ را احصا کرده و سپس به کمک جدول تطبيقي مجموعه کدهاي شش رقمي HS به کدهاي SITC تبديل شده است تا امکان طبقه بندي فراهم شود.
به طورکلي با پررنگ شدن نقش سرمايه انساني و تکنولوژي در کالاهاي صادراتي، ميزان اثرگذاري تحريم ها نيز بيشتر بوده است و لذا به منظور تخمين اين اثرگذاري در قسمت بعدي به تصريح مدلي پرداخته ميشود که عوامل مؤثر بر صادرات غيرنفتي ايران خصوصا در بخش صادرات مواد معدني از منظر عرضه و تقاضا تحليل ميشود.
(به تصویر صفحه رجوع شود) ازآنجاکه به دنبال تخمين توابع عرضه و تقاضاي صادرات و در ادامه آن برآورد کشش هاي قيمتي و درآمدي هستيم لذا ساختار معادلات (١) و (٢) به صورت لگاريتم خطي تعريف شده و متغير مجازي به منظور تعيين اثرات تحريم بر صادرات غيرنفتي ايران به سمت راست معادله (١) اضافه ميشود.
جدول ٨: روند صادرات غيرنفتي در مقابل رشد رسمي، غيررسمي و واقعي دلار (به تصویر صفحه رجوع شود) The Impact of Export Restrictions on Iran’s Non-oil Export With an Emphasis on Mining Sector Adeli, A.