خلاصة:
هدف این مقاله بررسی مولفههای شکلدهنده هویت ملی ایران در سیر تحول تاریخی میباشد. بهطورکلی کشور ایران دارای یک هویت ملی تاریخی و کهن میباشد که قرنها پیش ایجاد شده و در فراخنای تاریخ توانسته است پایداری، پویایی و موجودیت خویش را حفظ کرده و تداوم بخشد. نکته اساسی در اینجا این است که در این فرایند تاریخی، مولفههای مهمی در شکلگیری و استمرار این هویت نقش داشتهاند که سرزمین ایران، تاریخ طولانی و کهن، دین و اعتقادات مذهبی (بهویژه اسلام)، میراث سیاسی و حکومت، فرهنگ غنی و پویا، زبان فارسی، اسطورههای ملی-ایرانی و عناصر عدالتخواهی، حقجویی و آزادیخواهی، اصلیترین آنها میباشند. این مولفهها جامعه ایرانی را از گذشتههای دور تا امروز، از یک هویت واحد برخوردار ساختهاند. مولفههای فوق در طول تاریخ، تحولات خاصی را طی نمودند و بهعنوان سنگبنا و ستونهای مستحکم بنای ایرانی قوام یافته و صلابت خود را بهعنوان مهمترین نشانههای ایرانیبودن در فرایند بحرانهای گوناگون به آزمون گذاشتند و امروزه نیز مهمترین نشانههای ایران و تعریف ایرانیبودن میباشند. مولفههای هویت ملی ایران موجب اشتراک و ارتباط ایرانیان امروز با نیاکان و همعصرانشان و نیز دلبستگی آنان نسبت به هویت ملیشان میگردند. لازم به ذکر است که در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی بهره برده شده است.
The purpose of this article is to examine the elements of Iran's national identity in the course of historical development. Iran possesses a long-standing historical national identity, which had emerged out centuries prior to emergence of European national states, has been able to maintain its durability and dynamic throughout history. The point here is concentration on those constituents which have played a key part in this formation and durability, i.e. Iran`s territory, ancient history, religion and religious beliefs (especially Islam), governance and political heritage, rich and dynamic culture, Farsi literature, Iranian myths and the element of Tendency to justice, Right and Freedom. These elements, as historical foundations of Iranian entity, have formed a particular united identity for Iranian people and acted as the most important indicators for being Iranian in various critical situations throughout history, as in nowadays. These constituents are, therefore, the very factors that make modern-day Iranians bound together and to their national identity, as do to their ancestors. It should be noted that this article uses a descriptive-analytical method.
ملخص الجهاز:
نکته اساسی در این جا این است که در ایـن فراینـد تـاریخی، مؤلفه های مهمی در شکل گیری و استمرار این هویت نقش داشـته انـد کـه سـرزمین ایـران ، تاریخ طولانی و کهن ، دین و اعتقادات مذهبی(به ویژه اسلام )، میراث سیاسـی و حکومـت ، فرهنگ غنی و پویا، زبان فارسی، اسطوره های ملی-ایرانی و عناصر عـدالت خـواهی، حـق - جویی و آزادیخواهی، اصلیتـرین آن هـا مـیباشـند.
به طورکلی مواردی چون تاریخ بلند و زیست مشترک ایرانیـان از نیاکان واقعی یا اسطوره ای، جغرافیای سرزمینی تاریخی، دین واحد و نقـش بـیبـدیل آن در حیات جمعی مردم ایران در هر دو دوره باستان و اسلامی، نهاد حکومـت و تـداوم آن در طول تاریخ ، فرهنگ و آداب و رسوم ، زبان قابل فهم در سده های متوالی، اسطوره هـای ملـی- ایرانی و عناصر عدالت خواهی، حق جویی و آزادیخواهی مؤلفه های اصـلی شـکل دهنـده ی هویت ملی ایران در طول تاریخ محسوب میشوند.
از میان دیدگاه های فوق ، مقاله ی حاضر با دیدگاه آخر هم نظر بوده و هویت ملی ایـران را دارای سه رُکن یا سه لایه ی اصلی میداند: رُکن اول ، ایران باستان است که آن راُ بعد ایرانی هویت ملی نامیده اند، رُکن دوم ، اسـلام است که در چهارده قرن اخیر بخش مهمی از عناصر هویـت سـاز ایرانیـان از آن تغذیـه شده است و رُکن سوم ، مدرنیته است که از اوایل دوره ی قاجار بـر اندیشـه هـای سـنتی تعلــق بــه هویــت ایرانــی تــاثیر گذاشــته و جلــوه تــازه ای بــه ایــن هویــت بخشــید (گودرزی،١٣٨٧: ٩٨).
به طورکلی چگونگی پیدایش ، دوام و بقای هویت ملی ایران بـه شـدت تحـت تاثیر اقدامات دولت ها قرار داشته است ، به طوریکه ایرانیان در طول تاریخ همواره خود را بـا این پدیده شناسانده اند(احمـدی، ١٣٩٠: ٣٨٩؛ شـعبانی، ١٣٨٦: ١٩٦ و٢٠٧).