خلاصة:
تحلیل نحوۀ موضعگیری و استدلال مسئولین موافق و مخالف طرحهای شهری، میتواند زمینههای ذهنی کنشگران صاحب قدرت شهری (ازجمله نهادهای رسمی مدیریت و سیاستگذاری) را در راستای کشف دلایل اصلی و ریشهای عدم موفقیت طرحها تبیین نماید. چنین تحلیلی نه تنها بر «متن» موضعگیریهای سیاستگذاران متمرکز است، بلکه به زمینههای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اظهارات نیز متوجه است. بهعبارتدیگر، تحلیل استدلال موافقان و مخالفان سیاستهای شهری، بهجای تمرکز بر گفتگوی میان ایشان، به تحلیل انتقادی «گفتمان» آنها میپردازد که بهصورت توامان در برگیرندۀ «متن» و «فرامتن» (انگیزهها، پیش فرضها و ابعاد پنهان موجود در یک متن) است. روش تحقیق پژوهش حاضر، کیفی و براساس روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف[1] است. براینمبنا، این مقاله در قالب سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین به تحلیل چرایی شکلگیری، روند اجرا و پیامدهای طرح پیادهراه 17 شهریور تهران (1391) میپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مواردی مثل نیازهای شهر و شهروندان و بررسیهای مطالعاتی_کارشناسی، ولو بهصورت ظاهری، هم از طرف مسئولین مدافع و هم ازسوی مسئولان منتقد پروژه، بهدلیل ارزش و مقبولیتی که در اذهان عمومی داشته، مورد تاکید قرار گرفتهاند؛ اما در این پروژه، عوامل پنهان و مهمتری شکلدهندۀ اساس گفتمان کنشگران سیاستگذاری و اجرای پروژه بودهاند. این عوامل شامل قدرتمداری و تخصصمحوری در ادارۀ امور شهری، موضعگیریها و برخوردهای سیاسی، رکود و مشکلات اقتصادی، فقدان مدیریت مشارکتی و یکپارچۀ شهری و عدم باور به حقوق شهروندی، بهعنوان مهمترین چالشهای موجود در پس اجرای این پروژه است. برایناساس، عوامل پیشگفته توانستهاند موجب محدودیت و به حاشیه رفتن نقش برنامهریزان و طراحان شهری شده و فعالیتهای آنان را جهتدار نمایند.
ملخص الجهاز:
یافته های پژوهش نشان میدهد که مواردی مثل نیازهای شهر و شهروندان و بررسیهای مطالعاتی_کارشناسی، ولو به صورت ظاهری، هم از طرف مسئولین مدافع و هم ازسوی مسئولان منتقد پروژه ، به دلیل ارزش و مقبولیتی که در اذهان عمومی داشته ، مورد تأکید قرار گرفته اند؛ اما در این پروژه ، عوامل پنهان و مهم تری شکل دهندة اساس گفتمان کنشگران سیاست گذاری و اجرای پروژه بوده اند.
لذا سؤال های اصلی پژوهش این است که بر پایۀ تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف ، دیدگاه های مسئولان مربوطه دربارة چرایی شکل گیری، روند اجرا و تأثیرات و پیامدهای طرح پیاده راه ١٧ شهریور، چه مضامین و گفتمانی را از حیث مخالفت ، انتقاد و/یا دفاع از پروژه در برگرفته است ؟ و مهم تر آنکه دلایل و ریشه های پدید آمدن دیدگاه ها و گفتمان های موجود، کدام عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بوده اند؟ پیشینۀ تجربی شناسایی و تحلیل کنشگران مدیریت شهری در پژوهش های پیشین با روش های مختلفی نظیر نظریۀ بازیها، نقشه های شناختی کنشگران و تحلیل گفتمان انجام شده است .
همچنین ، براساس مجموع تکرار مضامین مربوط به مقوله ها، ضخامت خط دور مقوله ها تعیین شده است تا مقوله های مهم تر برجسته گردد بخش اول : اظهارات مسئولان دربارٔە چرایی شکل گیری پروژه پیاده راه ١٧شهریور تهران - قسمت اول : لزوم و توجیه اجرای پروژه پیاده راه ١٧ شهریور کدگذاری اظهارات مجریان و موافقان احداث پیاده راه ١٧ شهریور نشان میدهد (شکل شمارة ٦) که دلایل اصلی احداث پروژة پیاده راه فرهنگی ١٧ شهریور، نیاز شهروندان ، وجه مذهبی_تاریخی محدوده ، تجارب و سیاست های مدیریت شهری و ضرورت و امکان ارتباطی_ترافیکی محدوده بوده اند.