خلاصة:
حوزه کشف رود بدلیل وجود آثاری از دوره پارینه سنگی قدیم، به عنوان قدیمی ترین حوزه فرهنگی ایران، همواره مورد توجه بسیاری از پژوهشگران بوده، به همین دلیل این حوزه فرهنگی در ادبیات باستان شناسی کشور و خاور نزدیک شناخته شده و دارای جایگاهی ویژه است. رودخانه کشف رود بدلیل سیراب کردن دشت مشهد بستر حاصلخیز و اکوسیستمی بارور را در طول ادوار مختلف تاریخی ایجاد نموده که زمینه جذب و شکل گیری جوامع پیش از تاریخ در این محدوده شده است. با توجه به توزیع نا همگون و محدود کاوش های باستان شناسی در خاک خراسان، شناخت ما از فرهنگ های پیش از تاریخ این منطقه در تمام بخش ها یکسان نیست. تعیین تاریخ نسبی استقرارهای پیش از تاریخ حوزه کشف رود(دشت مشهد) به منظور تهیه جدول گاهنگاری منطقه یکی از ضرورت های مطالعات باستان شناختی در این منطقه محسوب می شود. بنیان پژوهش حاضر، بررسی سنت های سفالی پیش از تاریخ استقرارهای حوضه کشفرود در محدوده شهرستان مشهد، جهت تاریخگذاری نسبی استقرارها و بررسی نظام های فرهنگی غالب در منطقه است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که سفالهای پیش از تاریخ حوزه کشف رود دارای آنالوژی یک به یک با سایر محوطه های شناخته شده در مناطق پیرامونی و دارای کلاسها و فرم های محلی نیز بوده که صرفا بر اساس تحلیل تکنیک ساخت و نقوش، قابل مطالعه و تاریخگذاری نسبی هستند.
The kashafrood of the River Basin, due to the work of the ancient Paleolithic period, as the oldest cultural area of Iran, has always been the focus of many researchers. For this reason, this cultural field is well known in the archeology of the country and in the Near East and has a special place. The Kashafrood River has created fertile ground and fertile ecosystem during various historical periods due to irrigation of Mashhad plain, which has been the basis of assimilation and formation of prehistoric communities in this area. Due to the uneven and limited distribution of archaeological excavations in Khorasan soil, our understanding of the region's pre-historic cultures is not the same in all areas. Determining the relative date of prehistoric settlements in Kashafrood (Mashhad Plain) to prepare a chronological chart of the area is one of the necessities of archaeological studies in this area. The basis of this study is to study the prehistoric pottery traditions of Kashafrood basin settlements in Mashhad city in order to partially date the settlements and to study the prevailing cultural systems in the region. The results indicate that the pre-historic pottery of Kashafrood has a one-to-one analogy with other known sites in the peripheral areas. And it also has local classes and forms that can only be studied based on the technique of drawing, drawing, and relative dating.
ملخص الجهاز:
تبيين گاهنگاري نسبي استقرارها و ارزيابي نظام هاي فرهنگي پيش از تاريخ حوضه کشف رود (دشت مشهد) از دوره نوسنگي تا مفرغ مياني محمدصادق داوري دانش آموخته کارشناسيارشد باستان شناسي، دانشگاه نيشابور حسن باصفا دانشيار گروه باستان شناسي، دانشگاه نيشابور محمود طغرايي دانش آموخته کارشناسي ارشد باستان شناسي، دانشگاه نيشابور تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٠٧/١٧؛ تاريخ پذيرش : ١٣٩٩/١٠/٣٠ چکيده حوزه کشف رود بدليل وجود آثاري از دوره پارينه سنگي قديم ، به عنوان قديمي ترين حوزه فرهنگي ايران ، همواره مورد توجه بسياري از پژوهشگران بوده ، به همين دليل اين حوزه فرهنگي در ادبيات باستان شناسي کشور و خاور نزديک شناخته شده و داراي جايگاهي ويژه است .
برخلاف شمال کپه داغ (ترکمنستان کنوني) که سال ها است باستان شناسان در آن به کاوش و بررسي پرداخته و به توالي کاملي از فرهنگ هاي پيش از تاريخي دست يافته اند، شناخت ما از فرهنگ هاي پيش از تاريخ منطقه خراسان در تمام بخش ها يکسان نيست (وحدتي، ١٣٩٤: ٣٩؛ لباف خانيکي، ١٣٩١: ١٣٧؛ باصفا و رضايي، ١٣٩٣ ؛ Rezaei &Basafa ١١ :٢٠١٤(.
١-١- روش پژوهش اساس تاريخگذاري نسبي دوره هاي فرهنگي حوضه کشف رود، گاهنگاريهاي مطلق و نسبي ارائه شده در مناطق فرهنگي شمال شرق ايران و جنوب ترکمنستان است که تعميم اين تاريخ ها به مواد سطحي و بدون هرگونه مطالعه لايه نگارانه چالش برانگيز خواهد بود.
علاوه براين رويکرد نظري پژوهش حاضر نيز مطالعه تطبيقي مواد سطحي استقرارهاي حوضه کشف رود با مواد فرهنگي به دست آمده از کانتکست ها و لايه هاي باستان شناختي مکان هاي کاوش شده در مناطق همجوار است تا با بررسي و طبقه بندي گونه هاي مختلف بتوان به درک کلي از گاهنگاري نسبي و همگوني آن ها رسيد.