خلاصة:
در برنامه پنجم توسعه کشور، سیاستهای علمی و مدیریتی مناسبی در راستای بهرهگیری بهینه از نهادهها و تولید محصولات زراعی سازگار با شرایط هر منطقه، بیان شده است. در این تحقیق با استفاده از روش برنامهریزی ریاضی مثبت تأثیر تغییر احتمالی مصرف نهادههای کشاورزی بر الگوی کشت کشاورزان و پیامدهای اقتصادی ناشی از آن در شهرستان آمل ارزیابی شد. این تغییرات احتمالی در قالب سناریوهایی شامل کاهش یک درصدی در مصرف آب (PMP1)، کاهش هفت درصدی در مصرف کودهای شیمیایی (PMP2)، کاهش یک درصدی در مصرف سموم (PMP3)، افزایش 64/0 درصدی در اشتغال نیرویکار (PMP4) و ترکیب سناریوهای مذکور (PMP5) مطرح شدند. بدین منظور در سال زراعی 93-1392، 124 نفر از زارعین این شهرستان با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. نتایج نشان میدهد در صورت اجرای سناریوی اول، سوم و چهارم به طور جداگانه، تغییری در میزان سطح زیر کشت محصولات این شهرستان ایجاد نمیشود؛ لذا از طریق تحلیل حساسیت کمترین کاهشی که مدل نسبت به آن عکسالعمل نشان میدهد محاسبه شد. همچنین نتایج حاکی از آن است در صورت اجرای سناریوی پنجم (PMP5) به ترتیب کاهش 5 و 2/0 درصدی در مجموع سطح زیر کشت و بازده برنامهای این شهرستان در مقایسه با الگوی فعلی منطقه ملاحظه میگردد؛ بهطوریکه بیشترین کاهش سطح زیر کشت به ترتیب با 40 و 30 درصد مربوط به محصولات جو آبی و سویا دیم میباشد. همچنین با توجه به اینکه کلیه سناریوهای مذکور به کاهش بازده برنامهای منجر میشوند و این امر کاهش رفاه کشاورزان منطقه را در پی خواهد داشت؛ لذا پیشنهاد میشود اقدامات لازم در جهت بهبود وضعیت معیشتی آنان صورت پذیرد.
In fifth development plan, some suitable scientific and managerial policies have been expressed in order to optimizing the use of inputs and producing compatible crops with the conditions of each area. In this study with applying positive mathematical programming method, we evaluated the impacts of possible changes in consumption of inputs on cropping pattern of agricultural crops in Amol Township. These possible changes are propounded in the form of some scenarios like 1% reduction in water usage (PMP1), 7% reduction in fertilizers usage (PMP2), 1% reduction in pesticides usage (PMP3), 0.64% increase in employment (PMP4) and simultaneously mix these scenarios (PMP5). So that in 1392-1393, 124 farmers of this Township were interviewed through simple random sampling method. The results show that with running scenarios 1, 3 & 4 separately, any changes don’t occur in cultivated area of crops; so the least reduction that models reaction to it was calculated by sensitivity analysis. Also the results show that with running scenario 5 (PMP5), observe respectively 5 and 0.2 percent decrease in cultivated area of crops and current gross margin of this Township in compare with current model. So that the greatest reduction in cultivated area, respectively with 40 and 30 percent are related to irrigated barley and Rainfed soybean. Also, all of these scenarios lead to reduction in gross margin, which will reduce the welfare of the farmers in this area; therefore, it is suggested to take the necessary actions for improving their livelihoods.
ملخص الجهاز:
همچنین نتایج گویای آن است که در صورت اجرای سناریوی پنجم (PMP٥) به ترتیب کاهش ٥ و ٠/٢ درصدی در مجموع سطح زیر کشت و بازده برنامه ای این شهرستان در مقایسه با الگوی کنونی منطقه ملاحظه میشود، به طوریکه بیشترین کاهش سطح زیر کشت به ترتیب با ٤٠ و ٣٠ درصد مربوط به محصولات جو آبی و سویا دیم میباشد.
در سال ١٣٩٣، تولید ١٦٧٩٤٣ تن غلات (گندم ، جو و شلتوک-برنج )، ٣٤ تن حبوبات 1 Lara & Minasian تحلیل پیامدهای تغییر مصرف نهاده های تولید مطابق برنامه پنجم توسعه بر الگوی کشت محصولات زراعی شهرستان آمل (لوبیا و عدس )، ٥١٩١ تن محصولات صنعتی (سویا و کلزا)، ٩٤٤٩ تن انواع سبزی و صیفی (سیب زمینی، گوجه فرنگی و سایر سبزیجات ) و ٥٠٨٧٠ تن گیاهان علوفه ای (یونجه ، شبدر و سایر نباتات علوفه ای) گویای قابلیت های بالای این شهرستان در تولید محصولات زراعی است (سالنامه آماری استان مازندران ، ١٣٩٣).
ج ) کاهش مصرف سموم دفع آفات (PMP٣): طبق ماده ٢٨ قانون سازمان حفظ نباتات و ماده ٣٤ برنامه پنجم توسعه ، این سازمان وظیفه نظارت بر باقیمانده سموم در مرحله تولید را بر عهده 1 Positive Mathematical Programing 2 Paris & Howitt دارد که در سال ١٣٩٠، ٩٧ درصد محصولات کشاورزی به کلی سالم ، در ٢ درصد محصولات استفاده مجاز سم و تنها یک درصد استفاده بیش از حد سم گزارش شده است .
Q. (1995) A positive mathematical programming model for regional analysis of agricultural policies.
(2007) Normative, positive and econometric mathematical programming as tools for incorporation of multi- functionality in agricultural policy modelling.