خلاصة:
پژوهش حاضر به دنبال الگویابی حکمرانی مطلوب به عنوان سبک منتخب حکمرانی در حکومتهای اسلامی، در پی کشف حکمرانی متعالی و کشف مؤلفههای آن به منظور ارتقای اقتدار ملی در حکمرانیهای اسلامی است. الگویابی و انتخاب یک روش کارآمد متناسب با فطرت انسانها جهت تأمین نیازهای ضروری زندگی مادی و معنوی آنها با توجه به پیشرفت فناوری و ضرورتهای موجود و همچنین هدایت و سعادت آنها در جهت سیر تکاملی بشر، امری اجتنابناپذیر است. در همین راستا گزینش شیوهای از حکمرانی با دارابودن مشروعیت الهی و مقبولیت مردمی به صورت توأمان، خواست همة ملتهاست. در این تحقیق آمیخته به روش فراترکیب، به تحلیل کیفیِ محتوای مطالعات اولیه پرداخته و یافتهها و نتایج مطالعات دیگر تحلیل و جمعبندی شده تا دانش موجود را ارتقا و دیدگاه جامع و گستردهای را نسبت به این موضوع فراهم آورد. همچنین با استخراج مؤلفههای حکمرانی متعالی، نقش و تأثیر آنها بر مقبولیت، کارآمدی، رضایتمندی عمومی و ثبات سیاسی جامعه بررسی شده است. بر همین اساس، در صورت اجرای حکمرانی متعالی با مختصات مشخص و معین در هر کشور اسلامی، ارتقای اقتدار ملی آن، حکمرانی در دو مقیاس فراملی و فروملی پدیدهای قطعی در این فرایند خواهد بود.
ملخص الجهاز:
از سوی دیگر، هر چند ظهور واژة حکمرانی در رشتههای اقتصاد و مدیریت بود، اما بر مبنای مطالعات و تحقیقات بین رشتهای، این مفهوم قابل بسط و گسترش در رشتههای دیگر؛ نظیر جامعهشناسی، علوم سیاسی، روابط بینالملل و به طور خاص جغرافیای سیاسی نیز میباشد.
بنابراین، خواست عمومی و رضایتمندی جامعه از این الگو باعث ثبات سیاسی شده و مقبولیت و تداوم حمایت مردمی را به دنبال داشته و بر همین اساس، پایههای اقتدار ملی کشور را قوی میسازد؛ تا جایی که باعث افزایش و ارتقای میزان اقتدار ملی میشود (عابدی درچه، 1399، ص121).
این فرآیند پذیرش قدرت که در دنیای غرب تحت عنوان «مشروعیت» و در دنیای اسلام با عنوان «مقبولیت» نام نهاده میشود، به نوعی نتیجة کارآمدی، ثبات سیاسی و در سطحی بالاتر، حتی مشروعیت الهی آن حکمرانی است؛ زیرا معمولاً در حکومتهایی که مردم آن از دست حاکمانشان راضی هستند؛ البته نه به زور قدرت و ثروت، بلکه رضایت قلبی، به طور معمول، آن حکومتها بر مبنای ویژگیهای اسلامی مدیریت جامعه را دنبال میکنند.
توانایی حل مشکل معیشت و امنیت جامعه، هدایت و جهتدادن جامعه به سوی کمال علمی و عملی، پیشرفت در عرصههای علمی، پژوهشی، صنعتی و تجاری، روابط ملی و فراملی و نوع تعامل کشور با دولتهای جهانی و ملل دنیا بر خط عزت، مصلحت و حکمت بر اساس شریعت اسلام و آموزههای وحیانی و با تکیه بر آراء و مشارکت سیاسی جامعه و مقبولیت و محبوبیت مردمی عمل با محوریت اخلاق و معنویت اسلامی از اساسیترین مصادیق حکمرانی متعالی است که منجر به اقتدار ملی کشورها میشود.