خلاصة:
شناسایی روند های موجود در جابجایی و تحرک درون سرزمینی جمعیت باعث می شود تا سیاست گذاریهای جمعیتی بر پایه اطلاعات متقن و مبتنی بر واقعیت های موجود باشد.این مقاله با رویکردی جغرافیایی،ابعاد مهاجرت و تحرک مکانی به نواحی روستایی گیلان را باستناد جمع آوری اطلاعات از کل روستاهای استان بررسی و تحلیل نموده است. بر اساس اطلاعات اخذ شده 180467 نفر مهاجر در قالب 61597خانوار احصاء شده است، که 75 درصد بصورت موقت و در قالب مهاجرتهای معکوس و 25 درصد نیز اسکان دائم در قالب مهاجرین بازگشتی هستند.مقصدجریان معکوس مهاجرت روستاهای جلگه ایی و کوچگاه مهاجرین دائم عمدتاً روستاهای کوهستانی استان بوده است. روستاهای شهرستان رشت با 4/37 درصد، لاهیجان با 7.6 درصد ورودسر با 7 درصد بترتیب بیشترین میزان استقرار در روستاها را تجربه کرده اند. استان تهران با 47 درصد واستانهای اصفهان با 8/12 درصد،اردبیل با 9/9 درصد و البرز با 9/5 درصد مهمترین استانهای مهاجرفرست به روستاهای استان محسوب می شوند.یافته های این پژوهش نشان داد که این حرکت جمعیتی تابعی از جریان مدرنیزاسیون،نابسامانیهای زندگی در شهرهای پرجمعیت،مخاطرات اقلیمی و کمبود آب در استانهای مرکزی و جنوبی،رونق گردشگری و گذران اوقات فراغت و بالاخره فراغت از کار و بازنشستگی می باشد.
ملخص الجهاز:
در اين بين نـواحي روسـتايي بواسـطه تمـايزات طبيعـي از سـاير نواحي کشور همواره بعنوان يک انگيزه قوي با کشش بسيار بـالا بـراي متقاضـيان سـکونت در ايـن استان محسوب ميشود، بويژه با بروز آسيب هاي محيطي و فشار اکولوژيک کـه قريـب بـه دو دهـه کشور را فرا گرفته و در پنج سال اخير مضاعف شده است حجم مهاجرت بـه بـه گـيلان را افـزايش داده و تقاضا براي خريد زمين ،مسکن و متعلقات آن به طور فزاينده ايي در حال افزايش بوده است .
با توجه به جميع نظرات مهاجرت از شـهر بـه روسـتا (بعنـوان بخشي از جابجاييهاي داخل مرزهاي اداري - سياسي کشور) مهاجرت معکوس خوانده مـيشـود و اگر اين جابجايي شامل بازگشت مهاجرين روستايي به موطن خود باشد مهاجرت بازگشـتي ناميـده ميشود (منافي آذر و ديگران ، ١٣٩٦: ١٨٢) به عبارت ديگر بازگشت انتخابي مهـاجران بعـد از يـک دوره قابل توجه به مبدا را مهاجرت بازگشتي گويند (همان ) که اين بازگشت بيش از آنکـه متـأثر از دلايل نابهنجار در مناطق شهري باشد به جذابيت هاي اسکان در نواحي روستايي مرتبط است .
جدول ١- طبقه بندي جريانهاي مهاجرت و تحرک جمعيتي به روستاهاي استان به تفکيک استان ماخذ: مطالعات ميداني، تلفيق و محاسبه از نگارنده دامنه مهاجرفرستي (برحسب خانوار) استان (مبداء مهاجرين ) بيش از ٥٠٠٠ خانوار استان تهران ٤٩٩٩-١٠٠٠ خانوار اردبيل -اصفهان -گيلان ٩٩٩-٥٠٠ خانوار آذربايجانشرقي-قزوين -البرز ٤٩٩-١٠٠ خانوار خراسان رضوي-فارس -قم -مازندران -مرکزي-همدان -يزد ٩٩-٥٠ خانوار کرمانشاه -خوزستان ٤٩-٢٠ خانوار آذربايجانغربي-زنجان -کردستان -کرمان -هرمزگان ايلام -بوشهر-چهارمحـل و بختيـاري-خراسـان شـمالي- کمتر از ٢٠ خانوار سيستان و بلوچستان -کهکيلويـه و بويراحمـد-گلسـتان - لرستان (به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ٣- توزيع جغرافيايي خاستگاه مهاجرين به نواحي روستايي استان گيلان به تفکيک مبدأ حرکت حدود ١٥/٤ درصد از کل مهاجرين از مناطق گرمسيري کشور و از استان هاي مرکزي، شـرقي و جنوبي بسمت گيلان حرکت نموده و بصورت موقت يا دايم در اين سـکونتگاهها اسـتقرار يافتـه انـد.