خلاصة:
داوری به عنوان یکی از رایجترین روشهای حل و فصل اختلافات تجاری به جهت دارا بودن مزایای متعدد در سطح بینالملل مورد توجه فراوان است. شناسایی و اجرای آرای داوری مهمترین بخش از داوری محسوب میشود. اجرای آرای داوری در مقایسه با اجرای احکام دادگاهها به مراتب آسانتر و سریعتر انجام میگیرد. از اینرو این بحث مهمترین بخش از داوری در هر سیستم حقوقی از لحاظ تئوری و عملی محسوب میشود. اجرای رای داوری برخلاف احکام دادگاهها که اجباری است، میتواند اختیاری و داوطلبانه باشد، در صورتی که رای، اختیاری اجرا نشود اجرای اجباری آن مورد حمایت قانون است که این امر از مزایای اجرای رای داوری محسوب میشود. دولت ایران در سال 1380 تحت شرایط عمل متقابل و تجاری بودن دعوی، کنوانسیون نیویورک مصوب 10 ژوئن 1958 در مورد شناسایی و اجرای آراء داوری خارجی را تصویب نمود و از آن تاریخ به بعد اجرای آراء داوری خارجی در ایران مطابق کنوانسیون مذکور صورت میپذیرد. همچنین در سال 1376 قانون جدید مربوط به داوری تجاری بینالمللی را با نشات از قانون نمونه داوری آنسیترال به تصویب رساند.
ملخص الجهاز:
آیین اجرای آرای داوری همانطور که گفته شد، با توجه به اینکه کنوانسیون نیویورک 1958 مهمترین سند در مورد شناسایی و اجرای آراء داوری خارجی است، در مورد آئین اجرای آرای داوری مشمول کنوانسیون نیویورک ماده 3 کنوانسیون مقرر میدارد: "دول متعاهد آرای داوری را الزامآور خواهند شناخت و آنها را مطابق آئین دادرسی محلی که رای در قلمرو آن مورد استناد قرار گرفته است، با رعایت شرایط مندرج در مواد آتی این کنوانسیون، اجرا خواهند کرد.
شرایط اجرا ماده 4 کنوانسیون نیویورک، شرایطی را برای تحصیل شناسایی و اجرای رای بر درخواست کننده آن تحمیل میکنند: 1-برای تحصیل شناسایی و اجرای مذکور در ماده قبل، درخواست کننده شناسایی و اجرا باید همزمان با تسلیم درخواست خود مدارک زیر را ارایه نماید: الف- اصل گواهی شده رای داوری یا رونوشت مصدق آن ب- اصل موافقتنامه داوری یا رونوشت مصدق آن 2-هرگاه رای یا موافقتنامه مزبور به زبان رسمی کشور محل استناد نباشد، درخواست کننده شناسایی و اجرا، مکلف به ارائه ترجمه این اسناد به آن زبان است.
از بند 1 ماده یک کنوانسیون نیویورک فهمیده میشود که کنوانسیون نیویورک اصولا نسبت به سه مورد قابل اعمال است: نخست- رای داوری خارج از قلمرو کشور محل تقاضای شناسایی در یکی از کشورهای عضو کنوانسیون(کشور متعاهد) صادر شده است.
نیم دیگر از کشورها از این حق رزرو استفاده کردهاند و اعمال کنوانسیون را تنها به آرایی محدود میکنند که در قلمرو یک کشور متعاهد دیگر صادر شده است و نسبت به آراء صادره از کشورهای غیر عضو قابل اعمال نمیدانند و آرای مذکور را مطابق مقررات داخلی خود مورد شناسایی و اجرا قرار میدهند [23].