خلاصة:
این پژوهش با روش اجتهادی تلاش دارد آموزه انتظار را از منظر فقهی مورد بررسی قرار دهد و حکم تکلیفی انتظار را بر پایه نصوص دینی بیان کند و با تحلیل دیدگاه و بیایات امام خامنهای حکم شرعی انتظار را از منظر ایشان ذکر نماید. میتوان این تحقیق را تحلیل فقهی و روایی دیدگاه امام خامنهای در مسئله انتظار بهشمار آورد. دستاورد این پژوهش اثبات وجوب انتظار ظهور با ادله عقلی و نقلی است. حکم فقهی انتظار در سه مرحله موضوعشناسی، حکمشناسی و حل تعارض بیان میشود. از نظر موضوعشناسی انتظار دو صورت دارد: حالت نفسانی و عمل. حالت نفسانی انتظار دوگونه است: انتظار قلبی و انتظار انفعالی. عمل نیز سهگونه است: انجام تکالیف شرعی عام، انجام تکالیف شرعی با رویکرد انتظار و اعمال خاص زمینهسازانه. براساس موضوعشناسی یادشده، احکام تکلیفی انتظار عبارت است از: 1. انتظار قلبی یکی از واجبات شرعی بر هر مسلمانی است؛ 2. انتظار انفعالی، انتظار منفی و حرام است؛ 3. انجام تکالیف شرعی عام درحقیقت انتظار نیست و اقتضای مسلمانی است؛ 4و5. انجام تکالیف شرعی با رویکرد انتظار و اعمال خاص زمینهسازانه، وابسته به ظرفیت افراد، نهادها و دولت است و برخی از مراتب آن واجب میباشد.
This study tries to survey the doctrine of waiting from a jurisprudential viewpoint with the method of inferential analytical(ijtihadi) method and to express the Mandatory decree of waiting based on religious Texts and by analyzing Imam Khamenei views and statements , to mention the religious decree of waiting from his point of view. This research can be considered as a jurisprudential and narrative analysis of Imam Khamenei-'s view on the issue of waiting. The output of this research is to prove the obligatory of waiting for the Emergence with rational and narrative arguments.The jurisprudential decree of waiting is expressed in three stages: thematic , jurisprudence and inconsistency resolution. Thematically, waiting has two forms: Mental state and practice. Mental state is of two kinds of waiting: heartyly and passive. There are three types of practice: performing general religious duties, performing religious duties with the waiting approach, and specific underlier practices. According to the mentioned thematic, the mandatory decrees of waiting are: Waiting from the heart is one of the religious duties of every Muslim Passive waiting is negative and forbidden. Doing general religious duties is not a real waiting , but it is a requisite of being a Muslim . 4&5. Performing religious duties with the waiting approach and specific underlier practices depends on the capacity of individuals, institutions and the government, and some of its stages is obligatory.
ملخص الجهاز:
در برخی از کتابها بابی به بررسی حکم تکلیفی انتظار اختصاص یافته است؛ مانند مکیال المکارم(موسوی، 1428ق: ج2، 174)؛ تاریخ الغیبة الصغری(صدر، 1412ق: ج2، 360) ؛ شیوههای یاری قائم آل محمد(فقیه ایمانی، 1388: 114)؛ ولادة الإمام المهدی (بشیرحسین نجفی، 1438ق: 72-74)؛ أعلام الهدایة(جمعی از نویسندگان، 1225ق: ج14،184) و در بعضی از کتابهای دیگر اشاراتی به این بحث شده است؛ مانند العقائد الامامیة(مظفر، 1380: 118)، العد التنازلی فی علائم الظهور (تبریزیان، 1425ق: 79-80)، رایات الهدی و الضلال فی عصر الظهور(فتلاوی، 1420ق: 18-20).
اما بنابر معنای اصطلاحی و روایی، انتظار عمل برآمده از حالت نفسانی است؛ زیرا در روایات، از جمله روایت متواتر و شبه صحیح أفضل أعمال أمّتی انتظارُ الفرج انتظار، یا افضل جهاد امتی انتظار الفرج، عمل خوانده شده و چنانکه گذشت عمل، ظهور در عمل خارجی دارد، نه عمل قلبی.
برای پاسخ به این پرسش که انتظار از نظر تکلیفی چه حکمی دارد؟ نیاز است در سه مرحله بحث پیگیری شود؛ ابتدا ادله وجوب اصل انتظار ذکر شود و وجوب انتظار اثبات شود، سپس حکم تکلیفی انتظار براساس موضوعشناسی انتظار (حالت و عمل) بیان میشود: مرحله اول: ادله وجوب اصل انتظار برای اثبات اصل وجوب انتظار _ بدون نظر به مرتبه خاصی از آن _ میتوان ادله ذیل(آیات، روایات و عمومات) را اقامه کرد: یکم: آیات برای اثبات وجوب انتظار ظهور میتوان به تعدادی از آیات کریمه استناد کرد: ( وَ ارْتَقِبُوا إِنِّی مَعَكُمْ رَقِیبٌ((هود: 93)؛ ( فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ((اعراف: 71)؛ ( قل انتظروا إنّا منتظرون ) (انعام: 158)؛ ( فتربصوا إنّا معکم متربّصون((توبه: 52).
بررسی دلالت مقدمه اول: در این روایت انتظار برترین جهاد شمرده شده است.