خلاصة:
مقالۀ حاضر به موضوع سهم صنعت چای در دورۀ ملیشدن نفت ایران اختصاص دارد و نقش این صنعت را در تحقق اقتصاد بدون نفت ارزیابی میکند. این مقاله بر اساس اسناد منتشرنشدۀ سازمان اسناد ملی ایران و اسناد وزارت امور خارجه تدوین شده و برای فهم بهتر موضوع به روزنامهها و برخی منابع منتشرشده تکیه کرده است. بر اساس روش توصیفی-تحلیلی، مطالعۀ حاضر نشان میدهد که فرازوفرود واردات محصول چای در زمان تحریمهای اقتصادی دورۀ ملیشدن صنعت نفت چگونه بوده و دولت وقت برای صرفهجویی در مصرف ارز، از چه راههایی برای گسترش تولیدات داخلی نائل آمده و چگونه توانسته است کمبودهای ارزی خود را جبران کند. بنابراین، پرسش اصلی مقالۀ حاضر این است که آیا سیاست محدودکردن واردات و توسعۀ تولید داخلی محصول چای، توانسته است معضلی مهم از مشکلات عدیدۀ دولت را برطرف کند یا خیر. نتایج تحقیق نشان میدهد علیرغم اقدامات دولت در زمینۀ افزایش تولید چای و ممانعت از ورود بیرویۀ آن به کشور، این محصول نتوانسته است نقش شایان توجهی در اجرای برنامۀ اقتصاد بدون نفت ایفا کند.
This article deals with the tea industry's contribution to Iran's economy during the oil nationalization movement and assesses the role of the tea industry in achieving the oil-free economy policy in the National government. This article is based on unpublished documents from the National Iranian Documents’ Organization and the Ministry of Foreign Affairs Records also in order to enhance our understanding of the situation newspapers and some other published sources have been emphasized onto depict the importance of the issue. The research method of this study is that of an descriptive-analytical approach, thus this study seeks to show how the ups and downs of tea imports were during the economic sanctions in the period of oil nationalization and how the government managed to expand the domestic production of tea to save money, also what role this industry played to compensate the currency shortages. Therefore, the main question of this paper is whether the policy of restricting imports and developing domestic tea production could have solved an important problem amongst the many problems of the national government or not. The results show that despite the government's efforts to increase tea production and prevent its unauthorized entry into the country, the product failed to play a significant role in implementing the oil-free economy program.
ملخص الجهاز:
بـر اساس روش توصیفی -تحلیلی ، مطالعۀ حاضر نـشان مـی دهـد کـه فرازوفـرود واردات محصول چای در زمان تحریم های اقتصادی دورۀ ملی شدن صنعت نفت چگونـه بـوده و دولت وقت برای صرفه جویی در مصرف ارز، از چه راه هایی برای گسترش تولیدات داخلی نائل آمده و چگونه توانسته است کمبودهای ارزی خود را جبران کند.
از سـوی دیگـر مطـابق صورت جلسۀ رسمی شورای عالی اقتصاد در سال ١٣٣١ مقدار ٢٦٥٠٠ تن یعنی معادل مصرف دو سال و نیم چای در کشور موجود بود، اما هنوز دولت قانونی در منـع واردات چـای وضـع نکرده بود(ساکما، شناسۀ سند ٠٠٤٧٧٤-٢٤٠، سند شمارۀ ١٩).
اصول وظایف هیئت نظارت به شرح ذیل بود: - رسیدگی و تشخیص مطابقت تشکیل شرکت های چای با مقررات تصویب نامه ؛ - تعیین انواع برگ سبز، طرز خرید و بهای آنها؛ - تعیین شیوۀ صندوق یا عدل بندی و زمان حمل چای از کارخانجات چای سازی به مراکـز فروش ؛ - پیشنهاد سهمیۀ چای خارجه با توجه به موجودی و محصول چای داخله ؛ - تهیۀ برنامه ای شامل توسعۀ کشت چای داخلی ، اصلاح بذر و نهال ، رفع نـواقص زارعـت فعلی (مجلۀ بانک ملی ایران ، ١٣٣١: فروردین ) پس از صدور تصویب نامۀ مذکور در مدت کوتاهی تعداد ١٨ شرکت فعالیت خـود را آغـاز کرده و به انعقاد قرارداد بـا صـاحبان کارخانجـات شـمال پرداختنـد و ٢هـزار تـن از ظرفیـت کارخانجات مشغول بهره برداری شدند.