خلاصة:
هر جامعه ای در فرایند دادرســی و رسیدگی قضایی در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی برای حفظ حقوق عمومی و امنیت جامعه از یک سو و احترام ، حمایت و تضمین حریم خصوصی شهروندان و افراد جامعه از سوی دیگر نیازمند وضع و تصویب قوانین مدونی است که با درنظر گرفتن حقوق جامعه و مصونیت حریم خصوصی شهروندان و افراد جامعه (متهمان )، منجر به کشــف حقیقت یا احقاق حق بزه دیده (شاکی ) و مجازات و تنبیه مجرم گردد. هرچند در اصول ٢٢ و ٢٥ قانون اساســی جمهوری اسلامی ایران بر مصونیت حریم خصوصی شهروندان و افراد جامعه تاکید اکید گردیده ؛ اما در نظام های دادرسی و رویه قضایی ، تفتیش و بازرسی از سوی مامورین ذی صلاح (ضابطان قوه قضائیه ) حسب مجوز قانونی یا دستور مقام قضایی در جهت کشف آلات و ادوات و ادله اثبات جرم و نیز اموال حاصله از جرم و در برخی موارد به منظور دستگیری و بازداشت متهمان و یا مجرمان با رعایت موازین شــرعی و قانونی امری الزامی و ضروری اســت ؛ فلذا مطابق آیین دادرسی کرفیی اصلاحی ١٣٩٤ تفتیش و بازرسی توسط ماموران دادگستری در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی (دادسرا) با رعایت تشریفات و ضوابط قانونی به رسمیت شناخته شده است . ١- کارشناس ارشد حقوق بشر دانشگاه علامه طباطبایی -mohammadhodeiniabbas@gmail.com 251 در این جســتار تلاش گردیده قوانین داخلی (نظــام حقوق داخلی ) ایران درخصوص تفتیش و بازرســی در دادرسی های کیفری و احترام به حریم خصوصی متهمان با نظام بین المللی حقوق بشر مطابقت داده شود..
ملخص الجهاز:
هرچند در اصول ٢٢ و ٢٥ قانون اساســي جمهوري اسلامي ايران بر مصونيت حريم خصوصي شهروندان و افراد جامعه تاکيد اکيد گرديده ؛ اما در نظام هاي دادرسي و رويه قضايي ، تفتيش و بازرسي از سوي مامورين ذي صلاح (ضابطان قوه قضائيه ) حسب مجوز قانوني يا دستور مقام قضايي در جهت کشف آلات و ادوات و ادله اثبات جرم و نيز اموال حاصله از جرم و در برخي موارد به منظور دستگيري و بازداشت متهمان و يا مجرمان با رعايت موازين شــرعي و قانوني امري الزامي و ضروري اســت ؛ فلذا مطابق آيين دادرسي کرفيي اصلاحي ١٣٩٤ تفتيش و بازرسي توسط ماموران دادگستري در مرحله کشف جرم و تحقيقات مقدماتي (دادسرا) با رعايت تشريفات و ضوابط قانوني به رسميت شناخته شده است .
پيشينه تحقيق به طــور کلي تحقيقات چندان زيــادي درخصوص نقش و اهميت جايگاه تفتيش و بازرسي در دادرســي هاي کيفري انجام نگرفته است ؛ با توجه به اهميت مقوله تفتيش و بازرسي ،به خصوص در عصر حاضر و مسائل حقوق بشري مرتبط با آن ، حقوقدانان مختلفي از اساتيد و صاحب نظران هر يک به نوبه خود به آن پرداخته اند و ناتيج مديفي را نزي ارائه نومده اند که مي توان به موارد ذيل اشاره کرد: کتاب هاي آيين دادرســي کيفري دکتر محمــود آخوندي ، در هواي حق و عدالت محمد علي موحد، آيين دادرســي کيفري دکتر محمد آشــوري ، آزادي هاي عمومي و حقوق بشر منوچهر طباطبايي موتمني ، مقالات حمايت از حريم خصوصي در مکان خصوصي در مقررات دادرســي کيفري ايران 1 -Judgmental Procedure 255 دکتر غلامحسن کوشکي ، بازرسي منازل ، اماکن و اشيا اشخاص در حقوق کيفري ايران با رويکرد به اسناد بين المللي اکبر وروايي ، علي جهانگيرپور، حميد جرباني ، حميدهاشمي ، راهنماي افسران تحقيق مهدي شهنازي ، نقش نيروي انتظامي به عنوان ضابطين عام دادگستري محمد رضوي ؛ همچنين دو پايان نامه با موضوعات «تفتيش و بازرسي پليسي » در دانشکده آموزش هاي الکترونيکي دانشگاه شيراز توسط فرانک ناظميان و «بايسته هاي بازرسي در آيين دادرســي کيفري » در دانشکده علوم اداري و اقتصاد دانشگاه فردوسي مشهد توسط رضا ندايي در مقطع کارشناسي ارشد حقوق جزا دفاع گرديده است .