خلاصة:
جغرافیای عراق عجم در عهد ایلخانی چه تاثیری در نظام آموزشی دوره مورد بحث داشته است؟ سهم عراق عجم از بازسازی ساختارهای علمی- آموزشی دورهی مسلمانی ایلخانان را چگونه میتوان ارزیابی نمود؟ تبیین بهتر این مسئله نیازمند تامل در کدام بسترهای سیاسی- اجتماعی و فرهنگیست که همزمان با این دوره در جامعهی ایران در حال وقوع بوده است؟ به نظر میرسد که تلاش برای پاسخ دادن به این پرسشهای مهم مستلزم درک و دریافتی مناسب از پارهای مولفههای ساختاری مرتبط با یکدیگر باشد. موقعیت استراتژیک و پر اهمیت ولایت عراق عجم از منظر مناسبات تجاری و بازرگانی و نقش مهمی که این منطقه در پیوند میان پایتختهای ایلخانان در شمال غرب ایران با دیگر مناطق فلات مرکزی ایفا مینمود، تمایز ولایت عراق عجم با مراکز شهری جنوب و جنوب غرب ایران از منظر شدت آسیبهای وارده در نتیجه هجوم اولیهی مغولان، لزوم بازسازی مراکز شهری ایران پس از دورهی مسلمانی ایلخانان، تحول در ساختار مملکتداری ایلخانان در دورهی مسلمانی و ضرورت پایبندی به پارهای مقتضیات درونی الگوهای جدید حکومتداری و دلایل دیگر، جملگی را میتوان به مثابهی مجموعهای از عوامل در کنار هم نهاد تا تاثیر جایگاه جغرافیایی عراق عجم در تحول نظام آموزشی عهد ایلخانی به ویژه در دورهی مسلمانی ایلخانان را تببین نمود. در این پژوهش تلاش میشود تا به روشی توصیفی- تحلیلی صحت یا عدم درستی این دو گزاره به آزمون گذاشته شود.: 1. میان چند مولفهی بسیار مهم مانند مسلمانی ایلخانان، توجه به احیای نهادهای علمی- آموزشی و نیز ظرفیتهای محیطی و جغرافیایی عراق عجم رابطهای قابل تامل وجود داشت 2. با توجه به حجم آسیبی که شهرهای عراق عجم از هجوم مغولان دیدند، در برخی شهرهای این منطقه رونق پیشین تکرار نشد اگر چه در برخی شهرهای این ولایت همچنان رونق این نهادها تا حدودی چشمگیر بود.
The geography of Iraq's Ajim during the course of the Ilkhani period has been discussed. The strategic and important position of the Iraqi province is the Ajim from the point of view of commercial relations and the important role that this region links between the capitals of the Ilkhanites in the northwest of Iran with other The central areas of the central plateau, the distinction of the Iraqi Ajm province with the urban centers of south and southwest Iran in terms of the severity of the injuries caused by the initial incursion of the Mongols, the need to rebuild the Iranian urban centers after the Muslim period of the Ilkhans, The structure of the Ilkhani state in the Muslim period and the necessity of adhering to the internal requirements of patterns New governance and other reasons, all of which can be combined as a set of factors, in order to clarify the effect of the geographic location of Iraqi Ajim on the development of the educational system of the Ilkhanic system, especially in the Ilkhian Muslim period.