خلاصة:
ایجاد پیوند و همصدایی میان داستان کودک و آیات قرآن منوط به تبحر نویسنده در استفاده به جا و مناسب از زبان و مفاهیم قرآن است. «کامل کیلانی» از نویسندگان موفق این عرصه و از پیشگامان ادبیات کودک در کشورهای عربی به شمار میآید. او در جهت قوام بخشیدن داستانها بهرههای متنوع و فراوانی از آیات قرآن برده و توانسته است تناسب کارآمدی بین زبان و محتوای داستانها با آیات قرآن ایجاد نماید. استفاده از آیات قرآن به شکلهای مختلف و در دل داستانهایی خیالی و جذاب که به هیچ وجه ظاهری تربیتی و ارشادگونه ندارد نشان از مهارت نویسنده و آشنایی کامل او با روحیات کودکان دارد. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی و واکاوی ساختار و محتوا، شیوههای اثرپذیری داستانهای کامل کیلانی از قرآن کریم را مورد بررسی قرار دهد. از مهمترین این روشها میتوان به وامگیری گزارهای اشاره کرد. نویسنده با بهرهمندی از آیات قرآن علاوه بر اینکه به غنای معنایی و ادبی متن میافزاید، به آهنگ کلام و موسیقی متن نیز توجهی خاص دارد. از دیگر شکلهای متداول تجلی آیات قرآن در داستانها میتوان به وامگیری واژگانی، اثرپذیری تلمیحی، تصریحی و الهامی اشاره کرد که متناسب با بافت کلام و محتوای آن مورد استفاده قرار گرفتهاند.
Creating a link between the child's story and the verses of the Qur'an depends on the author's ability to use the Quranic language and concepts appropriately. Kamel Kilani is one of the most successful writers in the field and a pioneer of children's literature in the Arab countries. In order to consolidate the stories, he has benefited from a wide variety of Quranic verses and has been able to establish an effective balance between the language and content of the stories with the Quranic verses. Using the verses of the Quran in various forms and in the heart of imaginative, fascinating, and exciting stories that do not seem instructive in any way reflects the author's thorough knowledge of children's temperament. The present study seeks to investigate the ways of influencing Kamel Kilani stories from the Holy Qur'an via descriptive method and structure and content analysis. One of the most important of these methods is propositional borrowing. Apart from adding to the semantic, lexical, and literary richness of the text, the author also pays special attention to the rhythm of the word and music of the text, using the verses of the Qur'an. Other common forms of manifestation of the verses of the Qur'an in the context of the stories include lexical loan, and implicit, stipulate, and inspirational efficacy, which have been used in accordance with the texture of the word and its content.
ملخص الجهاز:
امـا پـژوهش در زمينۀ تأثير قرآن در ادبيات کودک بـا وجـود اهميـت فـراوان و آثـار تربيتـي و اخلاقـي چشم گير آن، از اقبال شايسته اي برخوردار نبوده و نگارنده پـژوهش مسـتقلي کـه ايـن موضوع را در ادبيات کـودک بـه زبـان عربـي ، بـه طـور عـام و در داسـتان هاي کامـل کيلاني به طور خاص مورد بررسي قرار داده باشد، نيافته است .
لازم به ذکر است ، همان طور که از عناوين اين پژوهش ها نيز پيداست ، در هيچ يـک از آنها به موضوع تأثيرپذيري از قرآن کريم در آثار کامل کيلاني و يا نويسنده اي ديگـر در حيطۀ ادبيات کودک ، پرداخته نشده است .
او با در نظر گرفتن دايرٔە واژگان کودک و محدوديت هاي زباني او، از شگرد کودکانه کردن زبان قرآن بهره برده است که ذکر نمونه هايي از آن به خوبي گوياي مطلـب اسـت : «وقـد وسـوس لـه الشيطان فجره الطمع إلي الخديعه والخيانه ، وزينت له نفسه الخبيثه أن يغدر بصاحبه ويجزيه علي إحسانه أقبح الجزاء» (کيلاني ، ۲۰۰۲ط : ۱۴).
گاهي تمام واژه ها و ساختار جمله ، وام دار آيـه اي از قـرآن اسـت ؛ بـه عنـوان مثـال عبـارت : «فـلا تسـأل عـن أشـياء إن بـدت لهـا سـائتها وألحقـت بهـا ضـروب البـؤس والشقاء» (کيلاني ، ۲۰۰۲ج : ۹)، (پس در مورد چيزهايي پرسش نکن کـه اگـر آنهـا را بداني ناراحت مي شوي و بيچارگي و بدبختي به همراه دارد)، مـأخوذ از ايـن آيـۀ قـرآن است : ﴿يا أيها الذين آمنوا لا تسألوا عن أشياء إن تبد لکـم تسـؤکم ...
در اين نمونه ها بـه وضـوح آشـکار اسـت کـه مـتن و عبارات داستان با مضمون آيات مورد نظر اشتراک و پيوند محسوسي دارد که بيـانگر تأثيرپذيري عامدانه و اشاره به آيه است .