خلاصة:
این مقاله نقد و بررسی مقالة «کاوه یا گاوه» نوشتة دکتر سجاد آیدنلوست. در این مقاله ضمن توجّه به روششناسی تحقیق مقاله آیدنلو و بررسی آن به یک حدس علمی توجّه شده و آن این است که احتمالا گاوه تلفظ درست این واژه در گذشته بوده که به تدریج به کاوه تبدیل شده، همانطورکه شغل این شخصیت اسطورهای ـ قهرمانی احتمالا از کشاورزی به آهنگری تبدیل شده است. در نتیجهگیری این احتمال با توجّه به تحولات گفتمانی نامها تبیین شده است.
ملخص الجهاز:
ک آیدنلو، 1400: 32 و منبع اصلی: البنداری، 1413) و اگر کاوه هم مینوشت، دلیلی متقن بر کاوه بودن این نام نبود، اختلاف نداشتن رسم الخط ک و گ در نسخههای دستنویس کهن، (ص 30) بررسیهای دقیق فرهنگها که چنان سختگیرانه و موشکافانه است که گاه از حوصلة یک خوانندة عادی فراتر میرود، و به دست آوردن ضبط گاوه در دو فرهنگ «زفان گویا» و «جهان گویا» نوشتة بدرالدین ابراهیم و کتاب «شرفنامه منیَری» و فرهنگ «انجمن آرای» ناصری نوشتة رضاقلی خان هدایت، (ص 35 و منابع اصلی: ابراهیم، 1381؛ فاروقی، 1386 و هدای، 1397) آوردن تمام نظرات موافق و مخالف از گذشته تا امروز، از میرزا آقاخان کرمانی (ص 37 و منبع اصلی: بردسیری کرمانی، 1388) تا نویسندگان گمنام، سپس در گام بعدی از بررسیهای زبانی گذشتن و به تحلیلها و نکات داستانی رسیدن و اثبات این امر مهم که گاو در تمام زندگی فریدون نقش دارد و حتّی فرّ از طریق گاو به او میرسد و بر این اساس، احتمال دارد که یاور او هم گاوه بوده باشد (ص 38 و 39).
قرینة معنوی این استدلال این است که شغل کاوه در برخی منابع مانند « تاریخ بلعمی» کشاورزی است (ص 40 و منبع اصلی: بلعی، 1385: 98) هر چند آهنگری نیز پیشهای کهن است و در شاهنامه قدمت آن به هوشنگ میرسد، (خالقی مطلق، 1396: 1/ 29/ 9)، امّا کشاورزی از آن قدیمیتر است و احتمال دارد که داستان اصلی گاوه دهقان بوده باشد که در ادامه به کاوة آهنگر تبدیل شده است.