خلاصة:
سوزن دوزی بلوچی یا بلوچی دوزی مجموعه انواع خاصی از سوزن دوزی است که توسط زنان بلوچ انجام میشود و اولین بار از
ذهن و خلاقیت زنان بلوچ ایجادشده است. سوزن دوزی بلوچی دارای مهر اصالت از سازمان یونسکو میباشد و در فهرست
میراث معنوی کشور نیز ثبت شده است. در کتاب آخرین ماموریت، نوشته مغرالدین مهدی، راجع به سوزن دوزی آمده: یکی از
صنایع که در حد خود بسیار زیبا و ارزنده است، صنعت دوزندگی و دست دوزی جلیقه و لباس زنانه است. مانند ترمه،
دست دوزی مینمایند و با نهایت زیبایی و با ابریشمی که با رنگ های طبیعی رنگ کردهاند و رنگش ثابت است و هیچ وقت از
بین نمیرود، نخ دوزی میکنند. صدها مربع و مستطیل و لوزی میدوزند، یک اندازه که اگر با پرگاری دقیق اندازه گیری کنند،
سرمویی تفاوت ندارد. زیبایی هنر سوزن دوزی بلوچ به این است که در زندگی روزمره مردمان آن دیار کاربرد روزانه دارد و با
وجود گذشت سالیان دراز و رفت وآمد مدهای متنوع لباس همواره جایگاه خود را در فرهنگ مردمان بلوچ حفظ کرده است. این
هنر تقریبا در بین تمام نقاط استان سیستان و بلوچستان و توسط زنان بلوچ انجام میشود. هر دختری که متولد میشود از همان
زمان نوجوانی این هنر را از مادرش و نزدیکانش یادمیگیرد و هزاران سال است بدین شکل نسل به نسل منتقل شده است و تا
به الان پایدار مانده است. امروزه این هنر به شکل سنتی ماندگار در بین بیشتر زنان بلوچ رواج دارد و در اکثر مناطق بلوچستان
تولید محصولات سوزن دوزی متداول است. از مهم ترین این مراکز میتوان به سراوان، سیب و سوران، گشت، کلگان، جالق،
ایرندگان، اسپکه، سورمیج، شهریانج، فنوج، هریدوک کوپچ، پیپ، دامن، محمدآباد، چانف، مهنت، ورکات، قاس ما آباد، مارندگان،
خاش، مته سنگ، کل هگان، بمپور، اسماعیل آباد ایرانشهر و زاهدان اشاره کرد.
ملخص الجهاز:
طرح و رنگ لباس هاي سنتي بلوچي در مناطق مختلف استان سيستان و بلوچستان متفاوت بوده و ضمن اينکه تمامي لباس هاي بلوچي يک طرح اصلي دارند که داراي شلوار و پيراهني بلند مي باشند اما در طرح و رنگ و تزيينات روي آنها در حالت هاي متنوعي وجود خواهند داشت به طوري که در هر منطقه سعي شده تا با هنر سوزن دوزي طرح اصيلي از کشور ايران مورد استفاده قرار گيرد در واقع بزرگترين هنر دستي که بلوچي ها از خود به ثبت رسانده اند هنر سوزن دوزي ميباشد امروزه اين هنر در بسياري از شهرهاي ايران رواج پيدا کرده و به عنوان يک شغل از آن استفاده مي نمايند.
بدون ترديد سوزن دوزي بلوچي را بايد در جايگاه والاي يکي از اصيل ترين ، زيباترين و جذاب ترين صنايع دستيکشور به حساب آورد که آوازه شهرتش به فرسنگ ها دورتر از اين خاک رسيده و مردم بسياري از نقاط مختلف جهان ، بلوچستان را به پشتوانه آن ميشناسند، هر جا که رد پايي از زنان بلوچ ديده شود، سوزن دوزي نيز عظمت خود را نشان ميدهد اين هنرصنعت که بيانگر خصوصيات و ويژگيهاي هر منطقه از بلوچستان است و در آن ذوق و خلاقيت زنان سوزن دوز به صورت طرحهايسنتي محلي به زيباترين شکل بر تار و پود پارچه نقش مي بندد، امروزه در ميان صنايع هنري و سنتي کشور در جايگاه بالايي قرار دارد (متين ، ١٣٨٩، ص .