خلاصة:
هدف پژوهش حاضر ساخت آزمون اولیه حضور قلب در نماز بر اساس منابع اسلامی است. ازاین رو محقق با استفاده از قرآن و روایات و تبیین مولفه ها و نشانه های سازه حضور قلب، در پی ارائه آزمونی است که حضور قلب را در نماز افراد بزرگسال اندازه گیری نماید. روش تحقیق به دو شیوه توصیفی و پیمایشی است. در روش توصیفی آموزه های دین جمع آوری و مولفه ها و نشانه های طبقه بندی شده سازه مورد تحلیل و ارزیابی 8 کارشناس دینی قرار گرفته است. در روش پیمایشی نیز ارزیابی روایی و اعتبار آزمون در نمونه 70 نفری از طلاب و دانشجویان شهر قم بررسی شده است. برای تحلیل داده ها از شاخص ها و روش های آماری متناسب با سوال های پژوهش، شامل همبستگی پیرسون، اسپیرمن، ضریب دونیمه سازی گاتمن، ضرایب کندال، آلفای کرونباخ و آزمون خی دو، استفاده شده است. نتایج پژوهش روایی محتوای آزمون را با توجه به ارزیابی 10 نفر از کارشناسان در حد مطلوب نشان می دهد. ضریب همبستگی نظرات کارشناسان مثبت و معنادار است و ضریب تطابق کندال 369/0 است که در سطح 01/0 معنا می دهد. همچنین اعتبار اولیه آزمون با توجه به میزان آلفای کرونباخ 909/0، همبستگی دونیمه 790/0، ضریب دونیمه سازی اسپیرمن بروان 883/0 و دونیمه سازی گاتمن 867/0 محاسبه گردید. روایی سازه، همبستگی تک تک سوالات با نمره کل، همبستگی مولفه ها با نمره کل و همبستگی مولفه ها با یکدیگر نیز محاسبه شد که روایی مطلوبی را گزارش می دهد.
الهدف من تدوین هذه المقاله هو صیاغه اختبار اولی حول مساله حضور قلب المصلی اثناء اداء الصلاه استنادا الی التعالیم الوارده فی المصادر الاسلامیه، و من هذا المنطلق رجع الباحثون الی القران الکریم و الاحادیث المبارکه و قاموا ببیان اهم مقومات و علايم حضور قلب المصلی بغیه طرح مبادي اختبار یتم
علی اساسه تقییم الموضوع بالنسبه الی کبار السن ، و اما اسلوب البحث العلمی المعتمد فی هذه المقاله
فهو یتمحور فی اطارین ، احدهما توصیفی و الاخر استقرايی . فی اطار الاسلوب الاول تم جمع التعالیم
الدینیه و تصنیف المقومات و العلايم المتعلقه بموضوع البحث و من ثم قام ثمانیه باحثون فی العلوم
الدینیه بتحلیلها و تقییمها. وفی الاسلوب الثانی فقد تم اجراء اختبار للتقییم و تحدید المستوی المعتبر
علی عینه بحث مقدارها 70 طالبا من طلاب الحوزه و الجامعه فی مدینه قم . لاجل تحلیل المعطیات ،
استند الباحثون الی قواعد و مناهج احصايیه تتناسب مع الاسيله المطروحه حول موضوع البحث ، و من
ضمنها المنهج الترابطی المطروح من قبل بیرسون و سبایرمان ، کذلک التقسیم النصفی المطروح من
قبل جوتمان ومعدلات کاندال و الفا کورنباخ و اختبار خی - دو.
اثبتت نتايج ان المستوی المعتبر لمضمون الاختبار بلغ الحد المطلوب وفق تقییم عشره متخصصین ،
کما دلت علی کون معدل ترابط اراء الخبراء ایجابیا ومعتبرا اضافه الی ان معدل تطابق کاندال بلغ درجه
من الاعتبار بمقدار 0/369 فی مستوی 0/01 کما اشارت الی ان المستوی الاولی المعتبر للاختبار تم
تحدیده وفق معیار الفا کرانباخ بدرجه 0/909 و ترابط النصفین بدرجه 0/790 و معدل التقسیم النصفی
لسبایرمان - براون بدرجه 0/833 و معدل التقسیم النصفی لجوتمان بدرجه 0/867 و بعد ان تم تقییم
مستوی اعتبار القضیه و الترابط بین الاسيله بالترتیب وفق الدرجه العامه و مدی الترابط بین المقومات و
الدرجه العامه و الترابط بین المقومات مع بعضها، ثبت انها تحظی بالمستوی المعتبر المطلوب .
The present research aims at constructing an initial test regarding the presence of heart while praying based on the Islamic sources. To do so, the researcher has attempted to draw upon the Holy Quran and Hadiths so as to explicate the components and signs of heart presence in prayer, presenting a test that evaluates the presence of heart in adults prayers. The selected research methods are descriptive and survey. In descriptive method, religious teachings were gathered and the classified signs of that construct were analyzed and evaluate by eight religious experts. In survey method, the validity and reliability of the test were analyzed in a sample of 70 participants including seminary and university students of Qom. For data analysis, we used indicators and statistical methods related to our research questions such as Pearson Correlation, Spearman Correlation, Guttman Split-Half Coefficient, Kendall Coefficient of Concordance, Cronbachs Alpha, and Chi square. The results of the research showed that the content validity of the test was desirable according to the assessment of 10 experts. Correlation coefficient of the experts opinions was positive and significant. Kendalls coefficient of concordance was 0.369 which is significant at 0.01 level. Furthermore, the basic reliability of the test was calculated as 0.909 in Cronbachs Alpha, 0.790 in the split-half correlation, 0.883 in Spearman-Brown split half coefficient, and 0.867 in Guttmans spilt half coefficient. Besides, for the validity of the component, the correlation of individual questions with total score, the correlations of the components with total score and the correlation of components with one another were measured that resulted in desirable validity. Final results indicated that by using the Islamic sources, it is feasible to build a tool for the evaluation of heart presence component in prayer which has a desirable reliability and validity and could be applied for research as well as educational purposes.
ملخص الجهاز:
براي تحليل داده ها از شــاخص ها و روش هــاي آماري متناســب با ســؤال هاي پژوهش ، شامل همبستگي پيرسون ، اســپيرمن ، ضريب دونيمه سازي گاتمن ، ضرايب کندال ، آلفاي کرونباخ و آزمون خي دو، اســتفاده شده است .
توجه به زيرمقياس حضور قلب در اين آزمون به طورکلي صورت گرفته و اشاره اي به نشانه هاي حضور قلب در نماز نشده است .
بنابراين اين تحقيق در ابتدا درصدد کشــف و استخراج مؤلفه ها، زيرمؤلفه ها و نشانه هاي سازه حضور قلب از منابع اسلامي است و بعد بررسي اعتبار و روايي آزمون اوليه طراحي شده را پي مي گيرد.
٢. تحليل داده هاي مربوط به روايي محتوايي آزمون حضور قلب در نماز: در اين مرحله براي ٤٩ نشانه ، ١٧٦ گويه طراحي شد، به طوري که اغلب مفاهيم داراي حداقل ٣ گويه و برخي داراي ٤ گويه بودند.
ب ) تحليل داده هاي مربوط به روايي سازه آزمون حضور قلب در نماز: محقق براي تعيين روايي سازه از روش همساني دروني بهره گرفت .
پرسش ديگر پژوهش به دنبال بررسي ويژگي هاي روان سنجي آزمون حضور قلب در نماز بر اساس منابع اسلامي بود که در ضمن بررسي ميزان روايي و اعتبار آزمون به دست آمد.
ب ) محاسبه ضريب همبستگي تک تک مؤلفه ها با نمره کل : با توجه به جدول ٣، هر سه مؤلفه حضور قلب همبســتگي مثبت معناداري با نمره کل به دست آوردند؛ بنابراين مي توان نتيجه گرفت که آزمون در اين بعد هم از روايي سازه مطلوبي برخوردار است .