خلاصة:
ﺗﺰﺋﯿﻨﺎت در آﺛﺎر ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻋﻼوه ﺑﺮ زﯾﺒﺎﯾﯽ، اﻟﻘﺎی ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ ﭼﻮن ﻧﻈﻢ و وﺣﺪت وﺟﻮدی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻘﻮش ﻫﻨﺪﺳﯽ و ... دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﺎراﻣﺘﺮﯾﮏ ﯾﮑﯽ از روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻓﺮاﮔﯿﺮ در ﻓﻀﺎی ﻃﺮاﺣﯽ اﻣﺮوز ﺟﻬﺎن اﺳﺖ. اﯾﻦ روﯾﮑﺮد، ﻣﻌﻤﺎری را وارد ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻓﺮم ﺷﻨﺎﺳﯽ و روش ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﻮﻻت اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮزی و ﻇﻬﻮر ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ، ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﺘﯽ و ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل اﻗﻠﯿﻤﯽ و ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد، ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه و اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﺪرﻧﯿﺰه ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﻮﯾﺖ ﺑﻮﻣﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮمﻫﺎی اﻓﻼﻃﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺑﯽ روح و ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ. روﯾﮑﺮد ﻣﺪرن ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﮐﺎﻧﺴﭙﺖ ﻓﻀﺎی اﯾﺰوﺗﺮوﭘﯿﮏ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ در ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎی ﻗﺪﯾﻤﯽ دارای ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻫﺎی ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ و ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﻨﺪﺳﻪ و ﻓﺮاﮐﺘﺎل اﻗﻠﯿﺪﺳﯽ در آﺛﺎر ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻌﻤﺎری ﭘﺎراﻣﺘﺮﯾﮏ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ارزش ﻫﺎی ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎل ﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺗﻔﮑﺮ ﻧﺎﺷﯽ از ﻏﺮب زدﮔﯽ و ﻣﻌﻤﺎری ﻣﺪرن، ﻣﻮرد ﺑﯽ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد.
ملخص الجهاز:
در واقع ، استفاده ي اين چنين از اصول پارامتريک لزوما به سبک خاصي منجر نشده و تنها، روشي کارآمد براي بيان هاي هندسي متنوع است ؛ موضوعي که باعث شد بري عنوان کند که : طراحي غيرپارامتريک اکنون ديگر غيرقابل تصور است (٢٠١١ ,Burry).
در مبحث معماري پارامتريک نيز مانند بسياري ديگر از مفاهيم و نوآوري هاي شکل گرفته در عرصه هاي مختلف ، ايده ي اصلي و عنوان موضوع ، خيلي پيشتر از آنکه امکان به کارگيري روندهاي رايانشي در طراحي وجود داشته باشد، ابداع شده بود.
در اين ميان به توانايي هاي بالقوه نرم افزارهاي پارامتريک در طراحي معماري اسلامي مي توان به ترسيم کاربندي بناهاي مذهبي و غير مذهبي نيز اشاره نمود که همواره مورد استفاده طراحان قرار گرفته است (ناصح زاده تبريز و پور رجب صوفياني، ١٣٩٥: ٢)، در طراحي گنبد شيخ لطف الله اصفهان به کاربرد هندسه طبيعت و فراکتال در معماري پارامتريک با بررسي آرايه هاي داخلي گنبد مواجه مي شويم که نمونه بارزي از آثار معماري اسلامي در زمينه استفاده از معماري پارمتريک مي باشد.
در اين زمينه مستغني و عليمرادي نيز به مطالعه موارد بيان شده پرداخته اند که نتايج حاکي از آن است که مي توان آثار اصيل سنتي ايراني را بازخواني و به زبان معماري روز ترجمه نمود تا بتوان علاوه بر عملکرد هاي پيشين خود، عملکرد هايي جديد بر آنها افزود.