خلاصة:
حقیقت شرط، ربط بین دو چیز بوده و نیاز به تصریح در متن قرارداد ندارد؛ بنابراین شرط ضمنی و غیر مصرَّح، نافذ است. مهمترین دلیل خیار غبن، شرط ضمنی عرفی بر تساوی عوضین است. این شرط، شامل غبن حادث پس از قرارداد اجاره تا پایان مدت اجاره نیز میشود؛ چه آنکه اعتبار تساوی فیالجملۀ عوضین در طول زمان قرارداد اجاره، موافق نگاه عرف است. وجود شرط ضمنی تساوی عوضین، از زمان انعقاد قرارداد اجاره تا پایان مدت قرارداد، در واکاوی رفتار عرف نسبت به این قرارداد آشکار میشود. شرط تعدیل در قوانین موضوعه، پذیرش تعدیل قضایی از سوی مراجع و قضات و حکم به لزوم مصالحه در فتاوای فقها در نوسانات غیرمنتظره پس از قرارداد اجاره و... از مؤلفههای رفتاری عرف است که بر اعتبار شرط ضمنی یادشده صحه میگذارد. غبن حادث در اثر نوسانات بازار یا تغییر کاربری عین مستأجره، با اثبات خیار مرتفع میشود. البته در صورتی که تعدیل مال الاجاره یا نفی ضمان کاهش ارزش پول، در ضمن قرارداد شرط شود، غبنی پدید نخواهد آمد.
ان حقیقه الشرط هو جعل الترابط بین الشیيین، فلیس من الضروری ان یتم التصریح بالشرط و التنصیص علیه فی نص العقد و لاجل ذلک ینفذ الشرط الضمنی و غیر المصرح فی متن الاتفاقیه. المستمسک الريیسی لاثبات خیار الغبن، هو تواجد الشرط الضمنی المتعارف علی اساس ان یتوازن العوضان و یتساویان فی المالیه. یشمل هذا الشرط الغبن الحادث بعد ایقاع عقد الاجاره الی اخر مده الاجاره، حیث ان اعتبار تساوی العوضین فی الجمله خلال عقد الاجاره تتفق مع رای العرف العام. یکشف رای العرف فی وجود هذا الشرط الضمنی لتساوی العوضین من بدایه ایقاع عقد الاجاره الی اخر مده الاجاره، من خلال تحلیل سلوک العرف تجاه هذا العقد. اشتراط التعدیل و التصلیح فی القوانین المجعوله من قبل الوکلاء و المحامین ، الاتفاق علی التعدیل و التنظیم فی المجال القضايی من قبل السلطات و المراجع القضايیه، فتوی الفقهاء بلزوم المصالحه فی التقلبات غیر المتوقعه فی السوق بعد عقد الاجاره و غیر ذلک من موارد السلوک العرفی یوکد اعتبار هذا الشرط الضمنی فی نظر العرف. یمکن حل الغبن الحادث بسبب تقلبات السوق او تغییر استخدام العین المستاجره عن طریق اثبات الخیار. کل ذلک اذا لم یشترط فی العقد نفی الضمان الحاصل من انخفاض قیمه العمله او تعدیل مال الاجاره و الا لا ینشا غبن فی العقد من هذه الجهه.
ملخص الجهاز:
دلالت شرط ضمنی تساوی عوضین بر خیار غبن حادث در قرارداد اجاره 1 2 احمد ابراهیمی قائنی 3 4 چکیده حقیقت شرط، ربط بین دو چیز بوده و نیاز به تصریح در متن قرارداد ندارد؛ بنابراین شرط ضمنی و غیر مصرَّح، نافذ است.
این شرط، شامل غبن حادث پس از قرارداد اجاره تا پایان مدت اجاره نیز میشود؛ چه آنکه اعتبار تساوی فیالجملۀ عوضین در طول زمان قرارداد اجاره، موافق نگاه عرف است.
وجود شرط ضمنی تساوی عوضین، از زمان انعقاد قرارداد اجاره تا پایان مدت قرارداد، در واکاوی رفتار عرف نسبت به این قرارداد آشکار میشود.
چیستی و اعتبار شروط ضمن عقد دلیل اصلی ثبوت خیار غبن، شرط ضمنی تساوی عوضین در طول مدت اجاره است که علاوه بر تبیین اقسام و قلمرو آن، اعتبارسنجی و صحت آن ضروری است.
15 16 شرط، رکن عقد، بلکه جزء یکی از عوضین است و ارکان عقد و اجزای عوضین باید در ضمن عقد ذکر علامه حلی، تذكرة الفقهاء، ج16، ص370؛ خویی، مصباح الفقاهة، ج7، ص343؛ جمعی ازحقوقدانان، قانون مدنی، مادۀ 362، ص47 و 48.
5 6 یکی از فقهای معاصر، ضمن پذیرش شرط ضمنی تساوی عوضین در عقد اجاره و عدم نائینی، منیة الطالب، ج2، ص57.
2. همانطور که خیار عیب حادث در قرارداد اجاره نزد فقها پذیرفته شده و برخی از فقها دلیل آن را شرط ضمنی عرفی سلامت عوضین در طول مدت زمان قرارداد میدانند، در مورد غبن حادث هم باید گفت، شرط ضمنی برابری عوضین نزد عرف مسلم است.