خلاصة:
روانشناسی اخلاق یکی از رشتههای نوظهور در مطالعات میان رشتهای در حوزه فلسفه اخلاق و روانشناسی است. روانشناسی اخلاق میکوشد مرزهای علم و فلسفه را در زمینه روانشناسی و اخلاق به هم نزدیک کند. کتاب ذهن درستکار جاناتان هایت یکی از تأثیرگذارترین آثار در این حوزه است. نویسنده در این اثر کوشیده است مرزهای روانشناسی و اخلاق را به یکدیگر نزدیک کند. هایت به دنبال ابداع روشی برای فکر کردن درباره دو موضوع تفرقهبرانگیز در زندگی انسان یعنی سیاست و مذهب است. او برای این منظور از منابع موجود در رشتههای فلسفه، فلسفه اخلاق، روانشناسی، علوم اجتماعی، اخلاق و ژنتیک استفاده کرده است. بسیاری از دادههای کتاب زیسته و تجربه خود نویسنده است. همین امر کتاب حاضر را در زمینه روانشناسیاخلاق به ویژه در زمینه شهودگرایی اخلاقی و شهودگرایی اجتماعی اثر قابل توجهی کرده است. در این کتاب نویسنده معتقد است فهم و همدلی با دیدگاه سیاسی و مذهبی دیگران و یا، به تعبیر وی، معتبر دانستن ماتریسهای اخلاقی دیگران باعث از بین رفتن تفرقه و نزدیکی افراد با یکدیگر میشود. کتاب حاضر به دلیل برخورداری از زبان بسیار ساده، تحلیلهای منسجم و تجربی میتواند در اختیار عموم جامعه اعم از دانشگاهیان و غیر دانشگاهیان قرار بگیرد.
Moral psychology is one of the emerging disciplines in interdisciplinary studies in the field of moral philosophy and psychology. Moral psychology seeks to bridge the boundaries of science and philosophy in the field of psychology and ethics. “The Righteous Mind: Why Good People Are Divided by Politics and Religion” by Jonathan Haidt is one of the most influential works in this field. In this paper, the authors have tried to bring the boundaries of psychology and ethics closer to each other. Haidt seeks to suggest a way of thinking about two divisive issues in human life: politics and religion. For this purpose, he has used the available resources in the fields of philosophy, moral philosophy, psychology, social sciences, and genetics. Much of the book's data is lived and experienced by the author himself. This has made the present book an excellent one in the field of psychology and ethics, especially in the field of moral intuitionism and social intuitionism. The author believes that understanding and empathizing with the political and religious views of others or, in his words, validating the moral matrices of others, eliminates divisions between people. Due to its very simple language, coherent and empirical analyzes, this book can be made available to the general public, both academics and non-academics.
ملخص الجهاز:
پس از مقدمه، در بخش دوم موضوع روانشناسی اخلاق و شهودگرایی اجتماعی جاناتان هایت، که مضمون اصلی این کتاب است، بررسی میشود.
باتوجهبه نوظهوربودن و ناشناختهبودن رشتة روانشناسی اخلاق، فهم جایگاه علمی این کتاب مستلزم آشنایی نسبی با روانشناسی اخلاق و رویکرد جاناتان هایت در آن است.
از نظر برخی دیگر، در روانشناسی اخلاق همیشه جایی برای تفکر فلسفی وجود دارد، زیرا برای طرح پرسشهای درست برای تحقیقات تجربی پاسخدادن به شماری پرسشهای مفهومی ضرورت دارد (Tiberius 2015: 4-8)؛ این امر یعنی فلسفیاندیشیدن دربارة موضوعات غیرفلسفی.
همانگونهکه تیبریوس نیز میگوید، برای اینکه پرسشهای اخلاقی را جدی بگیریم، باید فرض کنیم موجودات خودآیین (autonomous) و عاقل (rational) هستیم که در جهانی زندگی میکنیم که از اهمیت اخلاقی بسیار والایی برخوردار است، اما علم میگوید ما اینگونه نیستیم، بنابراین پرسشهای اخلاقی را نباید جدیگرفت و فلسفة اخلاق محلی از اعراب ندارد (Tiberius 2015: 15-25).
هایت در این اثر ریشة بسیاری از نزاعهای انسانی را با بحث ماتریسی اخلاقی ذکر میکند و معتقد است ما، بهعلت قرارداشتن در ماتریس خاص خود، افرادی را که در ماتریس دیگری غیر از ماتریس ما هستند و دنیا را از منظر ماتریس خودشان نگاه میکنند، احمق یا دشمن خود میدانیم.
هایت در این کتاب دربارة اصل دیگری از روانشناسی اخلاق، یعنی «اخلاقیات چیزی فرای آسیبنرساندن و انصاف است»، بحث کرده است.
کتاب ذهن درستکار نوشتة جاناتان هایت اثری در حوزة روانشناسی اخلاق است.