خلاصة:
سرزمین لرستان به دلیل شرایط مساعد جغرافیایی و منابع آب، از سکونتگاههای مهم بشردر دورانهای مختلف تاریخی بوده است. با توجه به فعالیتهای باستانشناسی و اظهار نظر مورخان و سیاحان، خصوصاً جغرافینویسان اسلامی، این منطقه در گذشته،آباد بوده و یکی از قدیمیترین محلهای شناختهشدهی سکونت بوده است. اهمیّت لرستان از نظر تاریخی، بیشتر به خاطر کشف آثار مفرغی منسوب به قوم کاسیهاست که مدّتی در منطقهی تاریخی لرستان (استانهای ایلام و لرستان فعلی و...) حکومت داشتهاند. از آن جا که آلیاژ مس- قلع که مفرغ یا برنز نامیده می شود، اولین ترکیب فلزات بوده، بنابراین، دورهی بهرهگیری از این فلز به نام «عصر مفرغ» نامگذاری شده است. سر پرسی سایکس، سراورل اشتاین و برخی هیأتهای باستانشناس داخلی و خارجی، به بررسی فرهنگهای عصر مفرغ این منطقه پرداختهاند، اما تلاش هیأت مشترک ایران و بلژیک به سرپرستی پروفسور واندنبرگ در دههی 1960 بسیار گسترده و چشمگیربوده است. با وجود این تلاشها، بسیاری از ناگفتهها در مورد برنز وجود دارد که ضرورت پژوهشهای علمی و گسترده را ایجاب مینماید. در این مقاله این هدف دنبال شده تا سنجاق های مفرغیبه عنوان بخشی از آثاربرنزی مکشوفه از محوطه ها وگورستان های باستانی لرستان از منابع کتابخانه ای و گزارش های باستان شناسی مورد مطالعه وبررسی قرار گیرد.
ملخص الجهاز:
سرپرسي سايکس ، سراورل اشتاين و برخي هيأت هاي باستان شناس داخلي و خارجي ، به بررسي فرهنگ هاي عصر مفرغ اين منطقه پرداخته اند، اما تلاش هيأت مشترک ايران و بلژيک به سرپرستي پروفسور واندنبرگ در دهۀ ١٩٦٠ بسيار گسترده و چشم گيربوده است .
پيشينۀ پژوهش هاي باستان شناسي هيأت ايران و بلژيک در دهۀ ١٩٦٠ تحقيقات گسترده اي در مناطق غرب زاگرس (محدودة استان هاي ايلام و لرستان ) انجام داد و موفق شد، فرهنگ عصر برنز را در اين منطقه گاه نگاري و معرفي نمايد.
در اين مبحث ، تلاش شده تا فهرست وار برخي از اين منابع 7 که در زمينه ي مکان هاي باستاني عصر برنز، قوم کاسيت و آثار برنزي غرب ايران اطلاعاتي ارائه داده اند، مورد بررسي قرار گيرد: کتاب «جغرافياي تاريخي و تاريخ لرستان »، تأليف علي محمد ساکي در سال ١٣٤٣ انتشار يافته است .
بخشي از محتواي کتاب به معرفي آثار و مکان هاي باستاني اختصاص يافته و به اقوام مهاجر از جمله قوم کاسيت و نيز گزارش هاي منتشر شده در مورد پيدايش مفرغ و مفرغ لرستان اشاره شده است ، اما تحليلي صورت نگرفته است .
آرمان شيشه گر در «پيشينۀ پژوهش هاي باستان شناسي»، گزارش کاوش محوطۀ سرخ دم لکي کوهدشت لرستان راکه در سال ١٣٨٤ از سوي پژوهشکدة باستان شناسي منتشر شده بازخواني کرده و در آن به کاوش هاي منطقۀ لرستان ، خصوصا لرستان غربي (ايلام فعلي) پرداخته ، و برخي از گورستان هاي منطقه را که آثار و اشياي برنزي از آن ها به دست آمده ، معرفي نموده است .
Ayazi, 2008, Discheaded Bronze Pins from Luristan, A symbol of Ancient Iran's Art. 2.