خلاصة:
تنوع هندسه در معماری ایرانی بهاندازهای زیاد است که معماری ایران را نمیتوان با
معماری کشورهایی مانندیونان مقایسه ودر چند سطرخلاصه کرد. هریکک از
ساختمانها در شهرها و روستاهای ایران دارای معماری و اصول و هندسه مربوط به
خود بودهاند و با توجه به نیازمندیها و اصول فکری و عرفانی مخصوص به خود
طراحی و ساخته شدهاند. الگوهای هندسی در معماری ایران از جایگاه ویژهای
برخوردار است. تاریخ سکونت ایران بر اساس یافتههای باستانشناسی در خرم آباد و
لرستان به ۴۰ تا ۵۰ هزار سال قبل برمی گردد. بعضی منابع به نشانههایی از سکونت در
سرزمین ایران اشاره میکنند که مربوط به ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار سال قبل مربوط میشود.
الگوهای هندسی در معماری گذشته جایگاه ویژه را به خود اختصاص داده است و
میتوان در هر دوره با بررسی بناهای شاخص از دوره باستان؛ دوران ایلامیان؛ دوران
مادها؛ دوران هخامنشپان؛ دوران پارتیان و سلو کیان (اشکانی)؛دوران ساسانیان؛ دوران
اسلامی؛ دوران سلجوقیان؛ ایلخانیان و... این کهنالگوها که متعلق به مکان و زمان و
فرهنگک خود بوده است را شناسایی و استخراج کرد. الگوهای معماری هر دوره
انعکاسی از فرهنگ و هنر آن دوره محسوب میشد و هر سبکک جدید معماری بر
اصول» روشها و سنتهای سبککهای پیشین استوار بود. بناهای تاریخی و آثار جالبی
که در سراسر این کشور باستانی وجود دارد و آنچه در طول زمان به دلایل مختلف از
بین رفته است، نتیجه قرنها کار و تلاش نیاکان ماست که در این مورد از هیچ
کوششی دریغ نکرده اند . معماری ایران در دوره های مختلف دارای ویژگیهایی
است که در مقایسه با معماری کشورهای دیگر جهان از ارزشی ویژه برخوردار است؛
ویژگیهایی چون طراحی مناسب، محاسبات دقیق، فرم درست پوشش، رعایت
مسائل فنی و علمی در ساختمان و بالاخره تزئینات گوناگون که هریک در عین
سادگی معرف شکوه معماری ایران است . حال آنچه در الگوهای معماری امروز و
بعد از دوره پهلوی دوم میبینیم طیف وسیعی از گرایشها و جنبشهای هنری را
شامل می شود و سعی در سوق دادن معماری ایران بهسوی هویتی آزاد دارد.
ملخص الجهاز:
هنرمندان مسلمان ، مهارت و تبحر عجيب و شگفت انگيزي چه در ترکيب اشکال و چه در کنار هم گذاردن رنگ ها از خود نشان داده اند و قدرت خود را در اين زمينه نيز اثبات نموده اند و هنگامي که به نقوشه چه «گياهي» و چه «هندسي» نگاه ميکنيم از خلاقيت و تصور ذهني طراح به تعجب و سرگيجه دچار ميشويم و خيلي از اشکال را غيرقابل ترسيم تصور مي کنيم ؛ اين به خاطر آن است که 4 0 روي اين اشکال و نقوش بسيار کار شده و آنها در حقيقت محصول تجريبات متکاثف (هنرهاي فشرده ) يک فرهنگ غني هنري است و راه و رسم هاي متعدد براي ترسيم آنها وجود دارد که مکشوف و تسليم هر طالب يک روزه نيست (حاجي قاسم ، ١٣٧٥: ؛ اسمي و شهبازي شيران ، ١٣٩٧:).
(شکل ٣) / تصوير(١): نمونه از نقوش سنتي ايران به روي سفال هاي شوش که دايره در آن به خوبي نمايش داده شده است 6 0 / تصوير( ٢): ساهاسرارا جايگاه هندسه در معماري ايران با مشاهده هر بنا و اثر معماري، توسط جنبه هاي شکلي و فرمي و همين طور نقش اجتماعي و فرهنگي بنا، هويت و بيان خاصي از آن به مخاطب القا ميشود و اين جاست که هندسه در طراحي و ساخت انواع بنا جهت ارايه فرمي خاص و مفاهيم فرهنگي و اجتماعي اهميت مي يابد.
بحث و نتيجه گيري هندسه را ميتوان زيربناي هنر و معماري سنتي ايران دانست که در تمامي بناهاي معروف و با کيفيت گذشته نشانه هاي آن موجود است .