خلاصة:
چکیده جغرافیای طبیعی زاگرس غربی و شرایط کوهستانی و کوهپایهای مشرف به دشتهای بزرگ به همراه رودهای مهمی مثل: سیمره، میمه و دویرج نقش مهمی در شکل گیری فرهنگها و تمدنهای باستانی این منطقه از غرب ایران دارد. یکی از جنبههای مهم جغرافیایی منطقه وجود منابع آب در مسیر ارتباطی کوچ نشینی زاگرس غربی به سوی خوزستان و میانرودان میباشد. تحقیقات باستانشناسی نشان میدهد که منطقۀ زاگرس غربی در دورۀ مس سنگی نقش مهمی در تحولات فرهنگی و اقتصادی داشته اند. درزاگرس و به طور ویژه در بخشهای غربی آن در طول این دوره شاهد شکل گیریکوچ نشینی تخصصی همراه با دامداری هستیم. مهمترین مدارک باستان شناسی در ارتباط با شکل گیری الگوی معیشتی کوچ نشینی در طول دورۀ مس سنگی میانه تا جدید در زاگرس غربی و پشتکوه گورستانهای دم گر پرچینه و هکلان هستند. این گورستانها درمناطقی با محیط زیست شکننده و فصلی متناسب با الگوی معیشتی کوچ نشینی شکل گرفتهاند. به نظر میرسد این کوچ نشینان در طول فصول گرم تا نسبتاً سرد سال بین مناطقی از کوهستانهای زاگرس وخوزستان و حواشی دشت بین النهرین در رفت و آمد بودهاند.
ملخص الجهاز:
شکل گيري جوامع کوچ نشينيتخصصي در غرب زاگرس مرکزي نگاهي به گورستان هاي هکلان و پرچينه در بستر مطالعات باستان شناسي دورة مس سنگي ميانه تا جديد 1 دکترمصطفي عبدالهي چکيده جغرافياي طبيعي زاگرس غربي و شرايط کوهستاني و کوهپايه اي مشرف به دشت هاي بزرگ به همراه رودهاي مهمي مثل : سيمره ، ميمه و دويرج نقش مهمي در شکل گيري فرهنگ ها و تمدن هاي باستاني اين منطقه از غرب ايران دارد.
مهم ترين مدارک باستان شناسي در ارتباط با شکل گيري الگوي معيشتي کوچ نشيني در طول دورة مس سنگي ميانه تا جديد در زاگرس غربي و پشتکوه گورستان هاي دم گر پرچينه و هکلان هستند.
بررسيهاي باستان شناسي نشان ميدهد اين منطقه از کشور يکي از کانون هاي فرهنگي و باستاني ايران به شمار ميرود(محموديان ،١٣٩٦: ٢٢).
واقع شدن منطقۀ دهلران درمسيرارتباطي جنوب غرب ايران به ميان رودان و درحد فاصل شوش وتمدن هاي بين النهرين چون سومر، اکدوآشور و نيز، شهر تيسفون در دورة تاريخي، مسئلۀ ارتباط بين اين شهرها و ايجاد جاده ها و راه هاي مواصلاتي را به دنبال داشته است .
در اين منطقه ، گورستان ديگري به نام هکلان مورد کاوش قرار گرفته و اشياي به دست آمده و معماري گورها با هم شباهت دارد.
اطلاعات بدست آمده از اين دو گورستان نشان ميدهد که در طول دوره روستانشيني ميانه خاکسپاري مردگان به شيوه اي رسمي و روشمند در گورستان هاي سنتي رواج يافته بود و با توجه به اندازه گورها ميتوان نتيجه گرفت که در همه آنها افراد بالغ دفن شده اند.