خلاصة:
در اواخر قرن نوزدهم تا اواسط قرن بیستم میلادی، تغییرات عمدهای در سازمان سنتی و شیوههای تولید و عرضۀ قالی کشور شکل گرفت که علل عمدۀ ایـن تغییرات را میبایست در تجاری شدن قالی ایران و نفوذ عوامل خارجی جستجو نمود. این رویکرد تجاری به قالی، باعث ظهور ساختارهای متفاوت و جدیدی در قالیهای تولیدی بعضی از مناطق شد. حوزههایی مانند کرمان که ارتباط بیواسطهتری را با تجار و مشتریان خارجی در قالب شرکتهای اروپایی و آمریکایی سرمایهگذار در زمینۀ تولید قالی داشتند، بیشترین تغییرات را در ویژگیهای ظاهری قالیهای خود شاهد بودند. اما به نظر میرسد تغییرات گستردۀ قالی کرمان در این مقطع زمانی را نمیتوان تنها به حضور کمپانیهای خارجی مرتبط دانست؛ مسئلۀ اصلی در این پژوهش واکاوی تاریخی عوامل بومی و محلیِ تاثیرگذار در این تحولات در کنار عوامل خارجی میباشد. روشتحقیق توصیفیـتحلیلی و جمعآوری اطلاعات بصورت کتابخانهای و اسنادی میباشد. برپایۀ نتایج این تحقیق عواملی چون سایۀ سنگین شالبافی بر قالی کرمان، حضور طراحان خلاق و صاحب سبک، تاثیر ویژگیهای تکنیکی قالیبافی منطقۀ روستایی راور و حمایت برخی حاکمان محلی، فعالیت گسترده تجار داخلی در حوزه تولید و صادرات قالی منطقه و در نهایت تاسیس شرکت فرش ایران در دوره پهلوی اول را در کنار حضور سرمایهگذاران خارجی در تولید قالی کرمان را میتوان از جمله مهمترین عوامل تحولات گستردۀ قالی این منطقه برشمرد.
In the late nineteenth to mid-twentieth century, major changes took place in the traditional organization and methods of production and supply of carpets in the country, the main reasons for these changes should be sought in the commercialization of Iranian carpets and the influence of foreign factors. This commercial approach to carpets led to the emergence of different and new structures in the carpets produced in some areas. Areas such as Kerman, which had a more direct relationship with foreign traders and customers in the form of European and American companies investing in carpet production, saw the most changes in the appearance of their carpets. But it seems that the extensive changes in Kerman carpets at this time cannot be related only to the presence of foreign companies; the main question in this study is the historical analysis of indigenous and local factors influencing these developments along with external factors. The research method is descriptive-analytical and data collection in the form of documents and libraries. According to research results, the most important factors in the extensive carpet developments in this region are as follows: The deep impact of shawl weaving in Kerman carpets, the presence of creative designers and style owners, the effect of technical features of Ravar rural area carpet weaving and the support of some local rulers, extensive activity of domestic traders in the field of carpet production and the region carpets export, the establishment of Iran Carpet Company in the first Pahlavi period, along with the presence of foreign investors in the production of Kerman carpets.
ملخص الجهاز:
برپایة نتایج این تحقیق عواملی چون سایة سنگین شـالبافی بـر قـالی کرمـان ، حضور طراحان خلاق و صاحب سبک ، تاثیر ویژگی های تکنیکی قالیبافی منطقة روستایی راور و حمایت برخی حاکمان محلی ، فعالیت گسترده تجار داخلی در حوزه تولید و صادرات قـالی *استادیار پژوهش هنر، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران (نویسنده مسئول )، moghanipour@shirazu.
تولید قالی (تجاری و غیر تجاری ) در دورة مذکور با تنوع (بافت و طرح ) بسـیار زیـادی همراه بود و بسیاری از طرحهـای روسـتایی و عشـایری کـه در زمـان صـفویه جنبـة تجـاری (بازارهای داخلی ) آنها فرصت ظهور نمی یافت ، رونق گرفت از عوامل رونق سبک هـای متنـوع عشایری در تولید قالی کشور می توان به اهمیت یافتن جایگـاه اجتمـاعی ایـلات و عشـایر در دوران حکومت قاجار اشاره داشت ، گوناگونی گروهای ایلات و عشایر صـحراگرد در ایـران و نیز جغرافیای طبیعی ، که ارتباط منطقه ای را با سایر مناطق دشــوار مـی سـاخته باعـث تکامــل سبک های مختلف در بافـت های محلی شده است : ...
تاریخ کرمان در حوزة قالی بافی بـا روی کارآمدن گنجعلی خان زیک در عصر صفوی اهمیت می یابد؛ هنر طراحـی قـالی در ایـن دوره به یکی از بالنده ترین ادوار خود دست می یابد که در کنار آن رشد شیوه های فنی بافـت و افزایش مهارت بافندگان نیز بی تاثیر نبوده است (زکریایی کرمانی و دیگران ، ١٣٩١: ٢١).