خلاصة:
نمادپردازی، یکی از کاربردیترین شیوه ها برای انتقال و تداعی معانی است. از دیرباز تا کنون، هنرمندان و سخنوران به یاری همین ویژگی کاربردی نماد، جذّابیت های بیشتری به آثار خود افزوده اند. حکیم نظامیگنجه ای (وفات 614 هـ .ق)، یکی از برجسته ترین منظومه سرایان زبان پارسی است که در مجموعه آثارش، بویژه پنج گنج، از زبان نمادین بهره برده است. نمادپردازی نظامی، محصول آشنایی او با سنّت های فکری، فلسفی، فرهنگی و عرفانی رایج در زمان خود بوده و از منابع مختلفی سرچشمه گرفته است. ازجمله نمادهای بهکاررفته در آثار این شاعر بزرگ، نماد انگشتری است که در تمدّن ها و فرهنگ های کهن، سابقۀ طولانی دارد. از نظرگاه تاریخی و باورهای باستانی، انگشتری مفهوم پادشاهی، الوهیّت، جاودانگی و قدرت دارد. برهمین اساس، نتایج حاصل از پژوهش حاضر نمایانگر انطباق باورهای باستانی و اساطیری نماد انگشتری با همین نماد در حکایت انگشتری و شبان اقبال نامۀ نظامی است. انگشتری در این حکایت رمزی از قدرت برتر است و عناصر نمادین دیگر مانند چوپان، عصا و طلسم، همگی نماد انگشتری را تقویت می کنند.
Symbolism is among the most used literary devices to represent and evoke layers of meaning. From ancient times, artists and rhetoricians have utilized the applied capacity of symbols to infuse their works with further appeal. As a prominent Persian poet, Nizami Ganjavi has used symbolic language in his works, particularly Panj Ganj [Five Treasures] (also known as Khamsa). His symbolism is influenced by his knowledge of the prevailing intellectual, philosophical, cultural, and mystical traditions of his time, rooted in various sources. With a long history in ancient civilizations and cultures, the ring is one of the symbols used in Nizami’s works. Historically and according to ancient beliefs, ring symbolizes kingdom, divinity, immortality and power. The result of the present study indicates that the ancient and mythological believes about the symbol of a ring are in conformity with this symbol in The Ring and the Shepherd anecdote in Nezami's Eghbal Nameh. In this anecdote, the ring is a code of superior power and all of the other symbolic elements as the shepherd, the cane and the spell reinforce the symbolic meaning of the ring.
ملخص الجهاز:
انگشـتری در این حکایت رمزی از قدرت برتر اسـت و عناصــر نمادین دیگر مانند چوپان ، عصا و طلسم ، همگی نماد انگشتری را تقویت میکنند.
بنابراین ، پژوهش حاضر سعی دارد به پرسش های زیر پاسخ دهد: ١) انگشــتری تداعیگر چه مفاهیمی اســت و آیا ســابقۀ این مفاهیم در فرهنگ ها و اعصار کهن نیز وجود داشته است ؟ ٢) چه ارتباطی میان نامرئیشدن چوپان و کارکرد نمادین انگشتری وجود دارد؟ ٣) نمادهای تقویت کنندة انگشتر کدامند؟ ١-٢- ضرورت و اهمّیت پژوهش توجّه و تفکّر دربارة آثار باارزش فرهنگی و ادبی گذشـتگان ، موجب پیشـرفت و اعتلای فرهنگ و هنر امروز است .
١-٤- پیشینۀ پژوهش بر اســـاس مطـالعات نگارندگان ، تا کنون پژوهش مســـتقلّی با موضـــوع کارکرد نماد حلقه /انگشـتری در داستان انگشتری و شبان اسکندرنامۀ نظامی گنجه ای صورت نگرفته است ، امّا در این باره میتوان به مقالات و کتب ذیل اشاره کرد: وحدت یارمحمّدی در مقالۀ «نماد حلقۀ بالدار در تمدّن های باســتان .
در ادامه لازم است اجمالاً به شواهدی دربارة نقش مایۀ انگشــتر/حلقه در فرهنگ ملل گوناگون با تکیه بر جنبه های قدرت پادشــاهی ، الوهیت و جاودانگی اشـاره گردد تا فضـای نمادین حاکم بر داسـتان انگشـتری و شبان اقبال نامۀ نظامی آشـکارتر شـود؛ چه ، در این حکایت ، شخصیت چوپان در حال تغییر و گذار دائم اسـت و این موضـوع به این معنی اسـت که تمایز قائل شدن میان همۀ اجزای نمادین انگشتر انکارناپذیر است .
A dictionary of myths and stories in Persian literature, 6th edition, Tehran, Farhange Moaser.