خلاصة:
چکیده:روابطترکمنها با دولت مرکزی ایران درعصر قاجاردارای نوساناتی بوده است. از وقایعی که موجب درگیری بین ترکمن ها و دولت مرکزی شده، واقعه تاریخی نردین است. این واقعه از مهمترین رویدادهای تاریخی ترکمن ها ست که در اواخردوره قاجاریه در زمان سلطنت احمد شاه قاجار به وقوع پیوست. این واقعه تاریخی در حالی رخ داد که محمد علی شاه مخلوع در اقدام نافرجام خود برای قدرت یابی با کمک ایلات و عشایر، علی الخصوص ترکمن ها و حضور در گمش تپه تلاش هایش با شکست روبرو شد. در چنین اوضاع و احوالی که قدرت مرکزی تضعیف شده و هرج و مرج در مملکت بیداد می کرد، قحطی و زمستان سخت سال 1289ش. ترکمن ها را در متن مشکلات قرار داد و در نهایت به واقعه نردین و قتل عام خوانین گوکلان ترکمن ختم شد.سوال اصلی تحقیق چرایی و چگونگی قتل عام خوانین گوکلان می باشد؟ که مقاله در صدد پاسخگویی به آن با استفاده از روش تحقیق تاریخی که مبتنی بر توصیف و تحقیق می باشد. یافته های تحقیق نیز حاکی از آن است وقوع قحطی و گرسنگی و نبود آذوقه عامل اصلی وقوع بحران بود و سوء مدیریت حکام استرآباد، نردین و بجنورد نیز شرایط را مضاعف نموده است.کلید واژگان: ترکمن، واقعه نردین، گوکلان، قاجار، بجنورد.
AbstractOne of these tribes is the Turkmen, whose relations with the central government have varied during history. One of the events that led to the conflict between the Turkmen and the central government is the historical event of Nardin. This event is one of the most important historical events of the Turkmen that took place in the late Qajar period during the rule of Ahmad Shah Qajar. This historic event took place while the deposed Muhammad Ali Shah, in his unsuccessful attempt to gain power with the help of tribes and nomads, especially the Turkmen, and his presence in Gomesh Tappeh, had failed. In such a situation that the central power was weakened and disorder broke out in the country, there was a famine and a hard winter in 1289. It caused the Turkmen to face problems that eventually led to the Nardin incident and the assassination and massacre of the Turkmen families, Goklan.This study intends to investigate the Nardin incident by using the method of historical research, which is based on description and research, and by asking reason for the assassination and massacre of Goklan leaders and the cause of this incident.The research findings also indicate that the occurrence of famine, hunger and mismanagement of the rulers of Nardin and Bojnourd has caused this crisis.Keywords:Iran, Turkmen, the Nardin incident, Goklan, families, famine, tribes and nomads
ملخص الجهاز:
يکي از اين وقايع تاريخي در بين ترکمن ها واقعه تاريخي نردين و قتل خوانين گوکلان است که در ارديبهشت سال ١٢٩٠ش .
بنا به گزارش هاي موجود در اسناد کتابخانه ملي و ساير منابع و نيز تاريخ شفاهي ترکمن ها ١٨ نفر از خوانين گوکلان به رهبري محمد گلدي خان و نادر خان در نردين قتل عام شدند.
» ( عاقلي، ١٣٧٩: ٨١٤) بروز اين قحطي موجب شد که در منطقه گوکلان هم مردم با مشکلاتي مواجه شوند، لذا خوانين ناگزير براي تامين مايحتاج اوليه مردم و براي جلوگيري از مرگ و مير، جلسه اي تشکيل داده و با دعاي خير سيد قليچ ايشان ، رهبر مذهبي ترکمن ها، جهت دريافت حق ساخلويي خود به رهبري محمد گلدي خان عازم منطقه نردين شدند تا مردم را از قحطي و خشکسالي نجات بدهند.
نوشته شده ، آمده است که حمله خوانين گوکلان به تحريک سردار معزز بجنوردي بوده که محمد گلدي خان بر اثر اين تحريکات به همراه ده نفر از خوانين ديگر گوکلان به قريه دازي که اول خاک بجنورد است آمده و اعلان داده که سواره هاي گوکلان در دازي مستقر هستند و تصميم دارند که بعدا نيز نردين ، شاهرود و بسطام را مورد حمله قرار دهند.
) اما گزارش ماموري به نام هرمز که براي بررسي اين واقعه تاريخي از تهران به نردين اعزام شده به شرح و مضمون ذيل نگاشته شده است : پس از صدور حکم براي تحقيقات قتل محمد گلدي خان با ١٧ نفر ديگر از تراکمه به بلوک نردين مأمور شدم ، ابتدا از دهات شاهرود، بسطام و استرآباد که همجوار خاک نردين بود به صورت محرمانه و مخفي از افراد بي طرف تحقيق و تفتيش کرده و اينک ماه حصل گزارش به شرح زير مي باشد.