خلاصة:
مکتب نقاشی زند وقاجار یا به اصطلاح درست تر «پیکرنگاری درباری» به آثار نقاشی اطلاق می شود که در دوره زندیه آغاز شد و تا دوره قاجار ناصری نیز ادامه پیدا کرد. این شیوه بیشتر از تلفیق ویژگی های هنرنقاشی سنتی ایرانی با عناصر و شیوه های از نقاشی اروپایی شکل گرفت که میراث دار دوران فرنگی سازی عصر صفوی می باشد. در آن دوران پرورش هنر نقاشی بیشتر وابسته به دربار بود و شاهان و شاهزادگان مهم ترین سفارش دهندگان آثار هنری و تنها حامیان هنر بوده اند. در روزگار فتحعلی شاه، شاه که با رویکرد به گذشته درخشان سرزمین ایران چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام با پیوند این دو به یکدیگر خود را وارث شاهان گذشته ایران و تمدن آن قلمداد می کرد و با مقام نیمه خدایی که پیدا کرده بود، مجوز کاری را از روحانیون گرفت که تا پیش از آن سابقه نداشت. نقاشی دوره قاجار را می توان به دو دوره کلی تقسیم کرد: از آغاز تا اواخر سلطنت ناصرالدین شاه که نقاشان در این دوره مواردی از نقاشی خارجی را که به مذاقشان خوش می آمد، انتخاب و آن را در سنت خود ادغام کردند که تلفیق شیوه های نو و کهنه منجر به شیوه نقاشی متمایزی شد که کاملا ایرانی بود. دوره دوم مقارن با سلطنت ناصرالدین شاه و پس از او است که در این دوره روز به روز محدودیت هنر درباری آشکارتر و محسوس تر می شد و نقاشی رسمی و کلاسیک نیازهای فرهنگی و هنری زمان را برآورده نمی کرد. نگارگری قاجاری در این دوره نقاشی روی بوم رواج یافت. نقاشی ها بسیار متاثر از نقاشی غربی بودند. پرتره کشیدن خاصه بسیار مورد توجه قرار گرفت. یک شیوه دیگر نقاشی هم برای تزیین قلمدان، قاب آینه، جعبه آرایش و دیگر اشیای تزئینی به کار رفت که نقاشی زیر لاکی نامیده شد. در این شیوه نقاشی را با لایه ای از ورنی می پوشانند. نوع دیگر نقاشی این دوران گل و مرغ سازی است که در اواخر صفویه آغاز شد و در دوره قاجار رواج یافت.
Zend and Qajar’s school of painting, or more accurately termed ‘Court portraiture’, is a painting style that began in the Zandiya period and continued until the Naseri Qajar period. This method was formed by combining the characteristics of traditional Iranian painting with elements and techniques of European painting, which is a legacy of the Persianization period of the Safavid era. At that time, the cultivation of painting art was more dependent on the court, and the kings and princes were the most important clients of art works and the only patrons of art. In the days of Fath Ali Shah, the Shah, by approaching the brilliant past of the land of Iran both before Islam and after Islam, by linking the two to each other, considered himself the heir of the past kings of Iran and its civilization, and with the demigod position he had found, He got permission from the clerics to do something that had never happened before. The painting of the Qajar period can be divided into two general periods: from the beginning to the end of the reign of Naser al-Din Shah, in which the painters of this period chose items of foreign painting that they liked and integrated them into their traditional, combining new and old ways. This led to a distinctly Iranian style of painting. The second period is parallel to the reign of Naser al-Din Shah and after him, during this period, the limitations of court art became more evident and noticeable, and formal and classical painting did not meet the cultural and artistic needs of the time. Qajar’s painting became popular throughout this period of painting on canvas. Paintings have been heavily influenced by Western painting. The popularity of portraiture was particularly high. Lacquer painting was a method of painting that was utilized to decorate pencil cases, mirror frames, makeup boxes, and other decorative objects. A varnish layer is applied to the painting in this manner. Another type of painting of this period is the manufacture of flowers and chickens, which began in the late Safavid period and became popular in the Qajar period.
ملخص الجهاز:
com چکيده مکتب نقاشي زند وقاجار يا به اصطلاح درست تر «پيکرنگاري درباري » به آثار نقاشي اطلاق مي شود که در دوره زنديه آغاز شد و تا دوره قاجار ناصري نيز ادامه پيدا کرد.
اين شيوه بيشتر از تلفيق ويژگي هاي هنرنقاشي سنتي ايراني با عناصر و شيوه هاي از نقاشي اروپايي شکل گرفت که ميراث دار دوران فرنگي سازي عصر صفوي مي باشد.
نقاشي دوره قاجار را مي توان به دو دوره کلي تقسيم کرد: از آغاز تا اواخر سلطنت ناصرالدين شاه که نقاشان در اين دوره مواردي از نقاشي خارجي را که به مذاقشان خوش مي آمد، انتخاب و آن را در سنت خود ادغام کردند که تلفيق شيوه هاي نو و کهنه منجر به شيوه نقاشي متمايزي شد که کاملا ايراني بود.
نوع ديگر نقاشي اين دوران گل و مرغ سازي است که در اواخر صفويه آغاز شد و در دوره قاجار رواج يافت .
هرچند آثاري نزديک به اين شيوه از دوره صفوي در ايران تا حدي مرسوم بود و «فرنگي سازي » ناميده مي شد، اما ابتدا در دوره زند و در ادامه آن در دوره قاجار، شکل مشخص خود را يافت .
در اين نوشتار، از منابعي همچون آژند (١٣٨٦)، آغداشلو (١٣٨٤)، پاکباز (١٣٨٥)، جلالي جعفري (١٣٨٢)، رابينسون (١٣٨٦) و شفيع زاده و رجبي (١٣٨٧) استفاده شده است .
نقاشي عهد زنديه که خود ادامه دهنده سنت فرنگي سازي صفوي بود با مختصر تغييري به دوره قاجاريه راه يافت .