خلاصة:
مرحوم کلینی در کتاب الکافی، بابی با نام «باب فی الغیبه» تدوین کرده است که در آن، احادیث مرتبط با غیبت امام مهدی ذکر شدهاند. یکی از احادیثی که در آن باب ذکر گردیده، دارای این مضمون است که صاحب این امر دارای غیبتی است و سپس به منزل آن حضرت و این که برای ایشان به اتفاق سی نفر، تنهایی و وحشتی نیست؛ اشاره کرده است.
این نوشتار با رویکرد توصیفی- تحلیلی با رویکرد سندی و محتوایی روایت مذکور را بررسی کرده است. سند روایت با توجه به اعتماد قمیین و تعدد طرق قابل پذیرش است. از جنبه محتوایی، چهارموضوع «غیبت امام»، «عزلت امام»، «محل سکونت حضرت» و «نبود وحشت با وجود سی نفر» متن پژوهی شدهاند.
بر اساس تحلیل عبارات این روایت، «صاحب الامر» همان امام مهدی است که دارای غیبت است. در امتداد غیبت، گوشهگیری امام از جامعه شکل میگیرد که خود متاثر از زمانه مانند نقش مردم و خوف از کشته شدن امام متاثر است. در عبارتی دیگر که حاکی از سکونت امام در مدینه است، با توجه به وجود روایات معارض، این شهر به عنوان مکان دائمی قابل اثبات نیست و در آخرین عبارت حضور اصحاب و یاران خاص تنها به دوران غیبت صغرا اختصاص دارد.
ملخص الجهاز:
بررسی فقه الحدیث روایت « نِعْمَ الْمَنْزِلُ طَيْبَةُ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَة» بر سکونت و همراهان امام عصر در دوران غیبت مسلم کامیاب 1 چکیده مرحوم کلینی در کتاب الکافی، بابی با نام «باب فی الغیبه» تدوین کرده است که در آن، احادیث مرتبط با غیبت امام مهدی ذکر شدهاند.
در عبارتی دیگر که حاکی از سکونت امام در مدینه است، با توجه به وجود روایات معارض، این شهر به عنوان مکان دائمی قابل اثبات نیست و در آخرین عبارت حضور اصحاب و یاران خاص تنها به دوران غیبت صغرا اختصاص دارد.
1 نعمانی در الغیبه ازاسماعیل بن جابر از امام باقر چنین روایت کرده است: أَنَّهُ قَالَ یَكُونُ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَةٌ فِی بَعْضِ هَذِهِ الشِّعَابِ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَى نَاحِیَةِ ذِی طُوًى حَتَّى إِذَا كَانَ قَبْلَ خُرُوجِهِ أَتَى الْمَوْلَى الَّذِی كَانَ مَعَهُ حَتَّى یَلْقَى بَعْضَ أَصْحَابِهِ فَیَقُولُ كَمْ أَنْتُمْهاهُنَا فَیَقُولُونَ نَحْوٌ مِنْ أَرْبَعِینَ رَجُلا 2 ؛ صاحب این امر را در یكى از این درّهها غیبتى است؛ [و با دست خود به ناحیه ذى طوى كه نام كوهى است در اطراف مكّه اشاره کرد] تا آنكه قبل از خروجش خدمتكار مخصوص او كه پیوسته با اوست، بیاید تا با پارهاى از اصحاب وى ملاقات كند و گوید: شما در اینجا چند نفرید؟ و آنان مىگویند: حدود چهل مرد...
آیا در كوه رضوى هستى؟ یا غیر آن، یا در ذى طوى؟ در تمامی این سه روایت به منطقه ذی طوی اشاره شده که نسبت به روایات دیگر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است؛ اما در زندگی امام مهدی در این مکان تصریحی ندارد.