خلاصة:
چکیدهتا کنون تحقیقات بسیاری در زمینه شناسایی مناطق آلوده و اجرای سیاستهای استفاده پایدار از اراضی با توجه به خطر آلودگی آنها انجام گرفته است. در این پژوهش توزیع مکانی نیکل در خاکهای سطحی (عمق 10-0 سانتیمتر) بخشی از استان قم با کاربریهای شهری-صنعتی، کشاورزی و بایر به وسعت 883 کیلومتر مربع بررسی شد. در این مطالعه از ابزار زمین آمار (کریجینگ معمولی) استفاده گردید. نمونهبرداری در 209 نقطه بر روی شبکهای با فواصل حدود 5/1×5/1 کیلومتر در اراضی کشاورزی و شهری و حدود 2×2 کیلومتر در اراضی بایر انجام شد. غلظت نیکل کل و قابل جذب خاک توسط دستگاه جذب اتمی اندازهگیری شد. مطالعات آماری و زمین آماری توسط نرمافزارهای SPSS، Variowin و WINGSLIB انجام و نقشه آلودگی با نرم افزار Surfer16 رسم گردید. نتایج نشان داد که غلظت عنصردر هیچ یک از شکلها در منطقه سمیت را نشان نداد. اما در کاربریهای مختلف دارای تفاوت معنیدار بود. احتمالا صنایع موجود، مواد مادری و سنگهای بازیک و فوق بازیک که غنی از نیکل هستند، استفاده از کودهای فسفاته و لجن فاصلاب باعث افزایش نیکل و جهت وزش بادهای غربی باعث انتقال نیکل در منطقه گردید است.
Heavy metals are known to be the most dangerous environmental pollutants because they do not decompose by physical processes and therefore remain for a long time and will be effective in biochemical cycles and ultimately in the human food chain, disrupting biological reactions and damaging organs. And they will even die. Therefore, in order to control the quality of the environment, it is important to study the heavy elements in the soil. So far, much research has been done to identify contaminated areas and implement sustainable land use policies with respect to the risk of contamination. In this study, the spatial distribution of nickel in surface soils (0-10 cm) in parts of Qom province with urban-industrial, agricultural and uncultivated land uses with an area of 883 Km2 was investigated. In this study, geostatistical tools (ordinary kriging) were used. Sampling was performed at 209 points on a grid with distances of about 1.5 × 1.5 km in agricultural and urban land use and about 2×2 km in uncultivated land use. Concentration of total nickel and absorbable soil was measured by atomic absorption spectrometer. Statistical and geostatistical studies were performed by SPSS, Variowin and WINGSLIB software and contamination map was drawn with Surfer16 software. The results showed that the concentration of nickel in any of the forms in the region did not show toxicity. But there were significant differences in land uses. Existing industries, parent materials, and nickel-rich basic and ultra-basic rocks, the use of phosphate fertilizers and sewage sludge may have increased nickel, and the direction of westerly winds has led to the transfer of nickel in the region.
ملخص الجهاز:
توزيع منطقه اي نيکل در خاکهاي سطحي بخش هايي از استان قم زهرا موحدي راد - مربي گروه کشاورزي دانشگاه پيام نور، کرمان ، ايران سميه صدر١ - استاديار گروه کشاورزي، دانشگاه پيام نور، کرمان ، ايران تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٢/٨ تاريخ بازنگري: ١٤٠٠/٣/١١ تاريخ تصويب : ١٤٠٠/٤/١٨ چکيده تا کنون تحقيقات بسياري در زمينه شناسايي مناطق آلوده و اجراي سياست هاي استفاده پايدار از اراضـي بـا توجه به خطر آلودگي آن ها انجام گرفته است .
همچنين مطالعه ي غلظت نيکـل در خاکهـاي مناطق شمال غرب ايران نشان داده است که بيش از ٨٧ درصد از خاکهاي اين مناطق داراي غلظت بالـاي ايـن عنصـر نسبت به استانداردهاي تعيين شده در ايران هستند و بيشترين مقدار نيکل در خاکهاي تشکيل شده روي مـواد مـادري فوق بازيک با متوسط ١٦٦٧ ميلي گرم بر کيلوگرم مشاهده شد (يوسفي فر و همکاران ، ١٣٩٨).
4 Pais & Benton Jones حداکثر غلظت قابل قبول نيکل مطابق با استاندارد کشـورهاي مختلـف بـا توجـه بـه سـميت آن بـراي گياهـان در خاکهاي کشاورزي در جدول ٤ نشان داده شده است .
برزين و همکاران (١٣٩٤) در بررسي آلودگي برخي فلزات سنگين خاکهـاي سـطحي اسـتان همدان گزارش کردند غلظت نيکل تحت کنترل عوامل طبيعي مانند مواد مادري است ، ولي فعاليت هـاي کشـاورزي بـه دليل مصرف بيش ازحد کودهاي دامي و شيميايي مي تواند باعث افزايش هر چه بيشتر اين عناصر در خاک شود.