خلاصة:
حقوق کیفری ایران در خصوص رضایت بزهدیده بر ایراد صدمه بدنی ساکت است و اغلب گفته میشود که رضایت بزهدیده بیتأثیر است. در مقابل، ماده 228 قانون مجازات آلمان، رضایت بزهدیده را در صورتی که رفتار خلاف اخلاق حسنه نباشد، مانع کیفر مرتکب میداند. از لحاظ مبانی قانونگذاری، رویکرد نسبت به رضایت تحت تأثیر یکی از سه اصل محدودکننده مانند اصل ضرر، اصل پدرسالاری و اصل اخلاقگرایی حقوقی و حکم عدم تأثیر رضایت، مبتنی بر اصل ضرر و رویکرد حقوق آلمان، مبتنی بر پدرسالاری میباشند. در آلمان، علاوه بر رضایت کامل، مواردی مانند رضایت فرضی و مفروض نیز در حکم آن دانسته شدهاند؛ حال آنکه در حقوق ایران، این موارد معمولاً با ضرورت توجیه میشوند. برخی مصادیق رضایت بزهدیده بر ایراد آسیب بدنی از سوی افراد عادی شامل اَعمال پزشکی و شبهپزشکی مانند ختنه و خالکوبی و اَعمال ورزشی غیر مجاز و رفتارهای آزارگرایانه جنسی است. در حقوق آلمان در صورت وجود شرایط، رضایت، عنصر دوم جرم یعنی غیر قانونی بودن را زائل میکند و کنشگر، مسئولیت مدنی نیز نخواهد داشت. برعکس، موضع حقوق ایران در این موارد سکوت است، ولی با توجه به قواعد عمومی، رضایت مجنیعلیه تأثیری بر تعزیر مقرر برای جنایت بر عضو ندارد و در خصوص قصاص و دیه گفته شده که مشهور فقها اعتقاد به سقوط قصاص و دیه دارند. بهجاست که قانونگذار ایرانی موضع صریحتری پیرامون رضایت بر ایراد صدمه بدنی اتخاذ نماید و در برخی ابعاد مانند خالکوبی، با قانونمندسازی و در برخی حوزهها مانند ختنه دختران، با جرمانگاری صریح، سیاست جنایی مناسبی در پیش گیرد.
The Iranian laws are silent on the ruling of consent of the victim on bodily harms and it has often been claimed that it has no effect. However, in Germany Article 228 of StGB bars punishment of the actor in cases of consent of the victim, provided that it would not be against common decency. From legislative foundations perspective, the approach towards consent might be based on one of the harm, paternalism or legal moralism principles, the ineffectiveness of it being based upon the harm principle and the German Approach being based upon paternalism. In Germany, plus full consent, hypothetical and presumed consent are treated as full consent, while in the Iranian law these instances are justified via the rules of necessity. Some examples of consent of the victim on bodily harm from non-physicians include medical and semi-medical operations such as circumcision and tattooing, illegal sports and sexual masochistic acts. According to the German law, if all conditions being present, consent dissolves the second element of crime (Rechtswridigkeit) and the actor will have no civil responsibility. In Iran, there is no specific ruling, however considering the general rules consent of the victim will have no influence on Ta’zir. Speaking of Qisas and Diya, it has been claimed that most Islamic jurists believe that it will dissolve both of them. It is recommendable that the Iranian Law adopts an explicit point of view on consent on bodily harm. In some dimensions like tattooing, regulating and in some other dimensions like mutilation, explicit criminalization would be a proper criminal policy.
ملخص الجهاز:
مورد دوم، که ارتباط کاملی با موضوع مقاله دارد، مبنای مداخله کیفری در حقوق ایران و آلمان در خصوص رضایت بر قتل قرار گرفته است؛ زیرا در آلمان، مطابق ماده 216 قانون مجازات، 3 قتل با درخواست بزهدیده 6 ماه تا 5 سال حبس به همراه خواهد داشت.
اما قانون مجازات اسلامی ایران پیرامون این موضوع صرفاً سکوت کرده است و شاید بتوان گفت که جرمانگاری ایراد صدمه بدنی با رضایت بزهدیده در حقوق ایران، نه با اصول پدرسالاری یا اخلاقگرایی، بلکه با مراجعه به اصول حقوقی و رجوع به اصل عدم جواز در موارد سکوت قانون توجیه شده است.
مطابق ماده 228 قانون مجازات آلمان: «هر گاه فردی با رضایت بزهدیده به وی آسیب بدنی وارد نماید، تنها در صورتی رفتارش غیر قانونی است که به رغم وجود رضایت، اخلاق حسنه را جریحهدار نماید».
بنابراین علاوه بر مواردی که فرد به طور آزادانه و با آگاهی کامل رضایت به ارتکاب جرمی علیه خود میدهد، ممکن است این شرایط مفقود، ولی همچنان رضایتش مفروض ب > رضایت مفروض در مواردی مطرح میشود که بزهدیده به دلیلی مانند بیه در حقوق بسیاری از کشورها، جرم را به دو عنصر مادی و روانی تقسیم میکنند و به دلیل اینکه جرم نشئتگرفته از عنصر قانونی است، آن را عنصری همسطح عناصر مادی و روانی نمیدانند.
با توجه به شرایط لازم برای اعمال مجازات ماده 614، این ماده تنها شامل ایراد آسیب بدنی شدید میشود که مطابق حقوق آلمان نیز اصولاً رضایت به انجام آن، فاقد تأثیر شناخته شده است.