خلاصة:
ادبیات اندرزی در بین متون پهلوی به دلیل طرح مفاهیم اخلاقی از جایگاه ویژهای برخوردار است. در این راستا متن اندرزی منسوب به آذرباد مهراسپندان از موبدان موبد عصر شاپور دوم ساسانی حاوی نکات تعلیمی قابل تأملی است که با هدف تربیت نسل نگاشته شده است. جستار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر ترجمه های موجود از منابع کهن فارسی میانه زرتشتی بر آن است تا رهیافتهای تعلیمی این متن را در خصوص زنان مورد واکاوی قرار دهد و در پی پاسخ گویی به این پرسش است که؛ تعالیم اندرزی متن آذرباد مهراسپندان در خصوص زنان چه بوده و چه عواملی بر محتوای آن تاثیرگذار بوده است؟ بررسی ها بیانگر این است که در اندرزنامه مزبور تعلیم زنان در چارچوب معطوف به زندگی خانوادگی و اجنماعی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که رهیافتهای تعلیمی زنان در اندرزنامه مزبور عبارتند از: 1. اهتمام به ازدواج و فرزندآوری؛ 2. تعلیم و فرهنگ پذیری؛ 3. توجه به ویژگی رفتاری شرم و حیا؛ 4. عدم اعتماد به زنان. بدینمعنا که هر چند آذرباد معتقد به فراهم نمودن بستر آموزش و تعلیم برای زنان در کنار فرزندان است؛ اما زنان را تابع مردان دانسته که میبایست تحت تکفل همسر بوده و در روابط با آنان جانب احتیاط رعایت شود. این نگرش متأثر از سنت تعلیمی پیش از عصر ساسانی بوده که سینه به سینه منتقل شده و در ادبیات تعلیمی شفاهی، زنان را در رتبهای پایینتر از مردان قرار داده و در این متن نیز بر آن صحه گذاشته شده است.
Abstract wisdom literature has a special place among Pahlavi texts due to the presentation of moral concepts. In this regard, the admonition text attributed to Azarbad MehrEspandan's from mowbedan-mowbed of Shapur II era of Sassanid era contains interesting teaching points which was written with the aim of educating the generation. The present essay aims to analyze the didactic approaches of this text regarding women in the descriptive and analytical method and based on the available translations from the Middle Zoroastrian Persian sources and seeks to answer the question that; What were the teachings of Azarbad MehrEspandan's text regarding women and what factors influenced its content? The researches show that in the mentioned directive, women's education has been given special attention in the context of family and communal life. The findings of the research indicate that the educational approaches of women in the above-mentioned instruction are: 1. Paying attention to marriage and having children; 2. Education and acculturation; 3. Attention to the behavioral characteristics of shame and modesty; 4. Lack of trust in women. This means that even though Azarbad believes in providing education for women along with their children; But he considered women to be subordinate to men, who should be under the care of their husbands, and caution should be observed in relations with them. This attitude was influenced by the educational tradition before the Sassanid era, which was passed down from breast to breast, and in the oral education literature, women were placed in a lower rank than men, and it was confirmed in this text as well.
ملخص الجهاز:
جستار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر ترجمه های موجـود از منـابع کهن فارسی میانه زرتشتی بر آن است تا رهیافت های تعلیمی ایـن مـتن را در خصـوص زنـان مورد واکاوی قرار دهد و در پی پاسخ گویی به این پرسش است که ؛ تعالیم اندرزی متن آذرباد مهراسپندان در خصوص زنان چه بوده و چه عواملی بـر محتـوای آن تاثیرگـذار بـوده اسـت ؟ بررسی ها بیانگر این است که در اندرزنامه مزبور تعلیم زنان در چارچوب معطوف به زنـدگی خانوادگی و اجنماعی مورد توجه ویژه قرار گرفته است .
با طرح این پرسش که نگاه متن اندرزی آذرباد مهراسپندان درخصوص زنان چه بوده و متاثر از چه عواملی است ؟ فرضیه مورد نظر آن اسـت کـه ایـن مـتن انـدرزی ، نگاهی تعلیمی و اخلاقی به زنان داشته و ریشه عناصر اخلاقی مطرح شده در خصوص زنـان در این اندرزنامه ، به پیش از دوره ساسانی باز می گردد.
باید توجه داشت که آموزه های مطرح شـده در اندرزنامـه هـای پهلـوی و پندنامـه هـا و یـا وصیت نامه ها طبق آموزه های زرتشت در اوستا و سایر متون پهلوی تـا آثـار اخلاقـی اسـلامی ، دارای مضامین مشترک اخلاقی هستند که گویای علاقـه ایرانیـان در ادوار مختلـف تـاریخ ، بـه مبحث اخلاق و اهمیت آن در اجتماع است .
این نکته در متن کوتاه انـدرزی آذربـاد مهـر اسـپندان نیـز به چشم می خورد که علی رغم اینکه معتقد به فرهنگ پذیری و تعلیم زنان و فرزندان اسـت در جایی دیگر به اهمیت آموزش فرزندان پسر توجه ویژه داشـته و بـر فرسـتادن آنـان بـه مراکـز آموزشی تاکید نموده است .