خلاصة:
آیات فیء از موارد بسیار مهمی به شمار میرود که مورد گفت و گو، میان مفسران فریقین است. موضوع فیء، از جهت ارتباط با غنیمت از سویی و از سوی دیگر با انفال حائز اهمیت است و تعدد دیدگاهها در بارهی ارتباط آیه ششم، هفتم، هشتم و نهم سوره حشر و نیز آیهی چهل و یکم سورهی انفال ضرورت بررسی بیشتر را ایجاب میکند. از سوی دیگر، اختصاص فیء، به رسول اکرم (ص) در آیهی ششم، تردیدناپذیر است و پشتوانه بودن آن برای حاکمیت را بیان میکند، لکن ارتباط آیات بعدی با آیه ششم، مورد گفت و گو است. مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی نگارش یافته و بدین نتایج دستیافته است که گرچه فیء، گاهی به معنای غنائمی است که بدون جنگ از کفار به دست آید، لکن از مجموع روایات استفاده میشود که فیء با انفال مساوی است و در نتیجه همانند انفال، به رسول اکرم (ص) اختصاص دارد و به جانشین ایشان (امام معصوم ع) میرسد و در حقیقت، پشتوانهی مالی حاکمیت دینی است. فیء در آیه هفتم، به همان معنای فیء در آیه ششم بوده و آیه هفتم موارد مصرف فیء را بیان میکند. آیهی هشتم و نهم نیز بر آیهی هفتم عطف شده و مجموعاً موارد مصرف فیء را بیان میکنند.
The verses of "Faie" are among the most important issues that are discussed among the commentators of the two sects. The issue of " Faie " is important in terms of its relationship with booty on the one hand and with Anfal on the other, and the multiplicity of views on the relationship between the sixth, seventh, eighth and ninth verses of Surah Al-Hashr and also with the forty-first verse of Anfal requires further study. On the other hand, the assignment of " Faie" to the Holy Prophet (PBUH) in the sixth verse is unquestionable and expresses its support for the rule; But the connection of the next verses with the sixth verse is discussed. The present article, written in a descriptive-analytical manner, concludes that although " Faie" sometimes means spoils obtained from infidels without war; However, all the narrations are used that " Faie" is equal to Anfal and as a result, like Anfal, it belongs to the Holy Prophet (PBUH) and reaches his successor, Imam Masoom (AS), and in fact, it is the financial support of religious rule. " Faie" in the seventh verse has the same meaning as " Faie" in the sixth verse and the seventh verse describes the uses of " Faie". The eighth and ninth verses are also turned to the seventh verse and are the total usage of " Faie".
ملخص الجهاز:
مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی نگارش یافته و بدین نتایج دستیافته است که گرچه فیء، گاهی به معنای غنائمی است که بدون جنگ از کفار به دست آید، لکن از مجموع روایات استفاده میشود که فیء با انفال مساوی است و در نتیجه همانند انفال، به رسول اکرم (ص) اختصاص دارد و به جانشین ایشان (امام معصوم ع) میرسد و در حقیقت، پشتوانهی مالی حاکمیت دینی است.
» (طوسى،1401:4/132-133) دلیل بر اختصاص به امام قائم به مقام ایشان بر میگردد که به نظر شیعه، امام معصوم است و افزون بر ادلهی عامه، روایات مخصوص در بارهی فیء موجود است؛ مانند: الف- «عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ الْفَيْءُ وَ الْأَنْفَالُ مَا كَانَ مِنْ أَرْضٍ لَمْ يَكُنْ فِيهَا هِرَاقَةُ الدِّمَاءِ وَ قَوْمٍ صُولِحُوا وَ أَعْطَوْا بِأَيْدِيهِمْ وَ مَا كَانَ مِنْ أَرْضٍ خَرِبَةٍ أَوْ بُطُونِ أَوْدِيَةٍ فَهُوَ كُلُّهُ مِنَ الْفَيْءِ فَهَذَا لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ (ص) فَمَا كَانَ لِلَّهِ فَهُوَ لِرَسُولِهِ (ص) يَضَعُهُ حَيْثُ شَاءَ وَ هُوَ لِلْإِمَامِ ع بَعْدَ الرَّسُولِ (ص) وَ قَوْلُهُ وَ ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَ لا رِكابٍ قَالَ أَ لَا تَرَى هُوَ هَذا.
معنای فیء و ارتباط آیهی هفتم با آیهی ششم و 41 سوره انفال یکی از مهمترین موضوعات این آیات، ارتباط آیهی هفتم با آیه ششم است و با توجه به اینکه در آیهی نخست، فیء را به رسول اکرم (ص) اختصاص داده و در آیهی دوم، شش مورد برای مصرف فیء ذکر میکند، آیا موضوع فیء در آیه ششم با آیهی هفتم یکی است یا تفاوت دارد، و اساساً چگونه باید میان آنها جمع نمود؟ در این زمینه، دانشمندان شیعه و اهل سنت، دیدگاههای متعددی طرح کردهاند: 1-1-2.