خلاصة:
کار ترجمه میان هر دو زبان، کاری بس دشوار، زمانبَر و نیازمند تجربه است. جدا از دو اصلِ آشنایی با زبان مبدأ و مقصد، آگاهی از موضوع و دانشمندی و پژوهشگری در آن زمینه نیز شرطی بسیار ارزشمند است؛ شرطی که گویا نزد برخی از مترجمان فارسیزبان در ترجمة کتابهایِ در پیوند با تاریخ و فرهنگ ایران و اسلام نادیده گرفته شده و هنگام نگارش یا ضبط نامواژهها (اَعلام) پرده از اندازة کاردانی و دانایی آنها برداشته است. در جستار پیش رو، نخست به برخی از اشتباههای مترجمان فارسیزبان در ضبط نامهای عربی اسلامی به هنگام ترجمة متون از زبانهای اروپایی اشاره، سپس به آسیبشناسی موضوع و راهکارهای برونرفت از این گرفتاری پرداخته شده است. روش انجام پژوهش، تحلیلی و بر پایة دادهها (= اشتباههایی) بوده که نویسنده هنگام خواندن برخی از کتابهای ترجمهشده از متون اروپایی به فارسی یادداشت کرده است. هدف این است که مترجمان از ارزش درستنویسی نامواژههای اسلامی آگاهی یافته و ناشران با بهرهگیری از ویراستاران کاردانِ عربیدان در این زمینه، از چاپ کتابهای پُراشتباه خودداری کنند. مهمترین علتِ چنین اشتباههایی، افزونبر تفاوت خط عربی و فارسی با خطهای اروپایی، به ناآگاهی یا کمدانشی مترجم از موضوعِ نوشته و نابهرهگیری ناشران از ویراستاران کاربلد برمیگردد. برخی از راهکارهای بازدارنده از نمود چنین اشتباههایی چنیناند: ناشران، ویراستاران متخصصِ عربیدان را در یکی از گرایشهای ادبیات و زبانشناسی عربی، تاریخ و فرهنگ اسلام برگزینند؛ ترجمة نوشتارهای در پیوند با تاریخ و فرهنگ اسلام و عرب، به متخصصان عربیدانی که انگلیسی آموختهاند سپرده شود؛ مترجم برای یافتن ضبط درست برخی از نامواژهها به دائرهالمعارفها و فرهنگهای اَعلام در زبان عربی نگاه کند و دستکم دربارة مواردی که از اصل نامواژه آگاهی ندارد، برابر لاتین آن را در پاورقی بیاورد؛ مترجم غیرمتخصص، قوانینی را که دربارة شیوة نگارش واژههای غیر عربی یا فارسی تدوین شده است بخواند. هرچند این راهکارها میتواند تا اندازهای از اشتباه در نگارش نامواژهها بکاهد، ولی هیچیک نمیتواند بهاندازة تخصص و آگاهی مترجم از موضوع متن، سودمند افتد.
translating between two languages is a very difficult, time consuming and requires experience. It is a complete mistake to think that by learning a language in a few years, one can translate any text from that language. In addition to the two important principles of "familiarity with the first and second languages", the principle of "knowledge of the subject" and science and research in it, it is also very valuable; The principle that some Persian-language translators seem to show in the translation of books written about the history and culture of Iran and Islam in European languages is underestimated when writing the Proper Nouns (people, things, books, etc) shows itself and clarifies the level of expertise and knowledge of the translator. In the present article, first, the mistakes of Persian-language translators in writing the Arabic-Islamic Proper Nouns when translating texts from Latin languages (especially English, French and German) are mentioned, the losses and causes are discussed, and In the end, the ways to get rid of this problem are explained. The research method was analytical and based on mistakes that the author found while reading some translated books and suggested ways to get out of such mistakes as he found from personal experience. The most important reason for such mistakes is the translator's ignorance or lack of knowledge of the subject matter; Looking at the expertise in translation and choosing an expert editor by the translator and publisher will help to translate the translated text, to a large extent,...
ملخص الجهاز:
برخی از راهکارهای بازدارنـده از نمـود چنـین اشتباه هایی چنین اند: ناشران ، ویراستاران متخصصِ عربیدان را در یکی از گـرایش هـای ادبیـات و زبـان شناسـی عربی، تاریخ و فرهنگ اسلام برگزینند؛ ترجمۀ نوشـتارهای در پیونـد بـا تـاریخ و فرهنـگ اسـلام و عـرب ، بـه متخصصان عربیدانی که انگلیسی آموخته اند سپرده شود؛ مترجم برای یافتن ضبط درست برخی از نام واژه ها به دائره المعارف ها و فرهنگ های اَعلام در زبان عربی نگاه کند و دست کم دربـارة مـواردی کـه از اصـل نـام واژه آگاهی ندارد، برابر لاتین آن را در پاورقی بیاورد؛ مترجم غیرمتخصـص ، قـوانینی را کـه دربـارة شـیوة نگـارش واژه های غیر عربی یا فارسی تدوین شده است بخوانـد.
2 هدف از نگارش جستار پیشِ رو این است کـه نخسـت خـودِ مترجمـان انگلیسـی یـا فرانسوی یا آلمانیدانی که نوشته های در پیوند با فرهنگ ایران و اسلام را ترجمه مـیکننـد، ارزش توجه به نام واژه هـای اسـلامی و نگـارش درسـت آن هـا را بداننـد و در دومـین گـام ، مدیران نشـرهای کتـاب در ایـران بـه ارزش ایـن مسـئله آگـاهی یابنـدد، از چـاپ برخـی از ترجمه های پراشتباه خودداری کنند، یا دست کم ، دانشیانی آگاه را در زمینۀ زبان و فرهنـگ عربی-اسلامی به کار بگیرند؛ آگاهانی کـه شمارشـان زیـاد اسـت و مـیتواننـد یـاریرسـان مترجمان انگلیسیدان و ناشران باشند.