خلاصة:
یکی از پیچیدهترین و تاثیرگزارترین رهیافتهای روشی در تاریخ اسلام روش و رویکرد سلفیگری است. سلفیگری تلفیقی از روش و نظریه است. مهمترین ویژگی روشِ سلفیگری عقلستیزی و انکار عقلانیت فلسفی، فقهی، کلامی و عرفانی است. سلفیگری از منظر روششناسی با سرکوب عقلانیت در دام بدویت فکری و اعتقادی افتاده و با انکار تاویل و تفسیر متن و تنها فهم از طریق روش فهم ظاهرگرایانه از مفاهیم دینی معرفت زدایی نموده است. سلفیگری از حیث اعتقادی برای فهم معارف دینی تنها منبع قابل اعتماد مراجعه به سنت سلف و تعبد به روایات و احادیث صدر اسلام را میداند. سلفیگری با انکار معرفت عقلی، فلسفی، کلامی و عرفانی و انکار روشهای مرسوم فقهی و اجتهادی مرجعیت را از امامان فقهی اهلسنت سلب مینماید و کسانی را وارد حوزه فتوایی مینماید که فاقد اهلیت فتوا هستند. در واقع رویکرد عقل ستیزانه سلفیگری و انکار روشهای فهم دین و حجت شمردن سنت سلف همچنان که در تاریخ اسلام منجر به جدال با تفکر عقلی و فلسفی گردید، در تاریخ معاصر نیز فقدان روشهای علمی و فکری سلفیگری را در تقابل با تجدد قرار داده است. سلفیگری به عنوان نظریه که تابع الگوی سلف است هرنوع دستاوردهای سیاسی و اجتماعی جدید را که در شکل دولتهای ملی است با سنت سلف در تضاد میداند و تنها دولت شرعی، دولت تغلبی از نوع اموی را میداند. رویکرد تمرکززدایی از فقه اهلسنت و مغایر دانستن اندیشه و باور فرقههای اسلامی با سنت سلف، موجب شده تا سلفیگری با اعلان جهاد به بخش امنیت ستیز در جهان اسلام تبدیل شوند. عقل ستیزی و انکار عقلانیت اجتهادی و برتر دانستن الگوی سلف و جمود بر ظاهر روایات از سلفیگری جریان تخریب و تکفیر و ترور ساخته است. این تحقیق سلفیگری را بستر ظهور فرقهگرایی، عقلستیزی و امنیتزدایی دانسته و آن را از دو منظر روش و نظریه مورد بررسی قرار داده است.
ملخص الجهاز:
در واقـع رویکرد عقل ستیزانه سلفیگری و انکار روش های فهم دین و حجـت شـمردن سـنت سلف همچنان که در تاریخ اسلام منجر به جدال با تفکر عقلی و فلسـفی گردیـد، در تاریخ معاصر نیز فقدان روش های علمی و فکری سلفیگری را در تقابل با تجدد قـرار داده است .
رویکرد تمرکززدایی از فقه اهل سنت و مغایر دانستن اندیشـه و بـاور فرقـه های اسـلامی بـا سـنت سـلف ، موجب شده تا سلفیگری با اعلان جهاد به بخش امنیت ستیز در جهان اسلام تبـدیل شوند.
این تحقیق با طرح این سوال اصلی که «روش شناسی سلفیگری چـه نقشـی در ایجاد عقل ستیزی و امنیت زدایی داشته است ؟ برای پاسـخ بـه سـوال اصـلی ، ایـن فرضیه را مورد آزمون قرار داده است که «سلفیگری با حجت شمردن و مرجع دانستن انحصاری سنت سـلف ، هـر نـوع فهـم دیـن از طریـق روش هـای عقلـی و ابزارهـای اجتهادی، تفسیری و تاویلی را مانع فهم دین میداند.
سلفیه در تاریخ اسلام با تفکیک میان « دین و خرد » به منظور مصون سازی ایمان دینی وبه بهانه « دیـن پیرایـی » و « بـدعت زدایی » از مقولات دینی بر روندی تاکید کردند که منجر به معرفت زدایی و بـی دفـاع شدن آن مقولات گردید، تجربه ای که « در غـرب منتهـی بـه بـی دفـاع شـدن کتـاب مقدس گردید»(سبحانی، ۱۳۸۴، ص ۲۰) آنچه که سلفیگری را در تقابل با دیگر مـذاهب اسلامی و رهیافت های علمی قرار داده روش شناسی آنهاست .