خلاصة:
کتاب کنزالفواید، فرهنگی دستوری که در حوزه شبه قاره نوشته شده است. چنین به نظر میرسد که دولاری لعل، دستورنویس و فرهنگنویس توانا و برجستهای بود اما متاسفانه مورد عنایت محققان ادب فارسی قرار نگرفته است زیرا در حدود جستجوی نگارندگان از کتب فرهنگنویسی و دستورنویسی حوزه شبه-قاره، نسبت به دولاری آگاهی به دست نمیآید و در هیچ فهرستی از فهرستهای نسخ خطی ایران و پاکستان و هند نسخۀ بدل نسخۀ حاضر پیدا نیست. از مطالب کتاب میتوانیم حدس بزنیم که مولف کتاب ساکن شهر لکهنو یا اطراف آن در شبهقاره هند زندگی میکرده است. عارف نوشاهی، کنز الفوائد را به عنوان کتاب دستور معرفی کرده اما کتاب حاضر از دسته کتابهایی است که همراه با معانی حروف مفرد و مرکب زبان، مباحثی از دستور زبان و واژه شناسی را نیز مطرح می-کنند و کاربرد حروف مفرده و مرکبه (پیشوندها و پسوندها) در حالت گوناگونی و نقششان در تغییر معنا و ساختار کلمات ارائه میکند به عبارت دیگر میتوان موضوع آن را مابین فرهنگنامه و دستور زبان فارسی و واژه شناسی معرفی نمود. از این نظر نسخۀ حاضر را میتوان نسخهای بسیار نفیس، پر از مطالب و منحصر به فرد تلقی کرد. نسخه حاضر در کتابخانه دانشگاه مکگیل تورنتو کانادا در بخش کتابخانه مطالعات اسلامی نگهداری میشود.
The book Kanz-ul-favaid is a rare and valuable book written on the subject of vocabulary and grammar in the subcontinent during the Mughal period, which is still in the form of a manuscript in the library of McGill University in Canada. The manuscript is also available on its online library from where it can be easily downloaded and studied. All that is known about the work and life history of the author of this book, Dolari Lal, is that he lived in Lucknow during the reign of Akbar Shah II (1806-1837). Unfortunately, there is no mention of this manuscript in the lists of manuscripts produced in Pakistan or India to the time, so research on this rare manuscript and its publication will be very beneficial for Persian literature. Since only one copy of this manuscript is available of this manuscript which is available on the link below.
https: //mcgill. on. worldcat. org/oclc/1091624688 so, in this article a detailed report of its features is being presented.