ملخص الجهاز:
بچه دربارهء جهان فعال و جهانی که هنوز در نظر او چیز تازهای بشمار میرود میاندیشد این جهان نیروهای کوچک و بزرگ دارد،موجودات زنده کوچک و بزرگ در آنست،مواد گوناگون،رنگهای گوناگون،اوضاع و احوال گوناگون دارد،در حقیقت جهان،جهان وسوسهکاری است که هزاران سال با بشریت بازی کرده و او را دچار شگفتیها ساخته است،در همهجا و همهچیز تنوع دیده میشود و بچهها نیز در نشان دادن رغبت و علاقه به مباحث علوم با یکدیگر تفاوت بسیار دارند.
اگر دانشآموزی در مطلبی نتیجهای را که باو عرضه شده است قبول ندارد خود در آنباره مطالعات و بررسیهایی دارد باید در اظهارنظر آزاد باشد و مجال این را داشته باشد که دلایل خویش را بیان کند و شرح دهد که چرا فلان نتیجه را قبول ندارد،و نیز روح تحمل شنیدن عقاید دیگران را باید در کلاس درس تقویت کرد و نیز کسانی هستند که میل دارند بدانند همدرسانشان دربارهء آراء و نتایج آنان چه می- گویند و چه نظر میدهند.
بچههایی داریم که در بعض زمینهها موفقیت دارند و اطلاعاتشان رویهمرفته بهتر و درستتر از دیگر همدرسانشان است اینگونه افراد ممکن است رفتهرفته بحالتی بیفتند که همواره در برابر دیگران رأی و نظر خود را قاطع و صحیح پندارند و بشنیدن اظهارنظر و توضیحات دیگران رغبت نشان ندهند اینان کمکم بردباری در برابر اظهارعقیده و یا خردهگیری را از دست میدهند و چون رای خویش را بهتر و برتر میدانند دیگر به تحقیقات و پژوهشهای بیشتر نمیگرایند و بمنابع معتبر بیاعتنا میگردند و مطالعهء آنها را فروتر از مقام خود میپندارند رغبت بمطالعه و پیجویی را باید در اینگونه اطفال با شواهد تازه و کارهای تازه و نتایج تازه تحریک کرد.